آرتروز، که به آن بیماری دژنراتیو مفصل (DJD) نیز گفته میشود، نوعی التهاب مفصلی است که در اثر آسیب به غضروف مفصلی ایجاد میگردد که عدم درمان سریع و تشخیص زودهنگام، باعث حاد شدن وضعیت عارضه میگردد.
در یک مفصل سالم، غضروف به عنوان یک بالشتک عمل میکند تا مفصل استخوانها حرکت خود را بهآرامی انجام دهند (مفاصل پرتحرک و کمتحرک) اما در این بیماری این بالشتک غضروفی بهدلیل عواملی خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهد و همراه با سایش پیدرپی از بین میرود و از بین رفتن این بخش محافظتی منجر به درد، التهاب و کاهش دامنهی حرکت حیوان و آسیب به استخوانها میگردد که این وضعیت بیشتر در اسکلت اندامی مثل دست و پا و ستونفقرات دیده میشود اما عواملی که در بروز این بیماری وجود دارند که در برخی از نژادهای سگ نیز (مثل نژادهای بزرگ و غول پیکری مثل ژرمن شپرد، لابرادور رتریور، گلدن رتریور و نژادهای کوچک نیز از این عارضه درامان نیستند) به این بیماری مستعدترند، به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
چاقی، سن (بهویژه در سگهای میانسال تا بزرگسال)، سگهایی که فعالیت شدید بدنی دارند مانند سگهای شکاری، آسیبهایی مانند شکستگی استخوان، پارگی رباط، رگبهرگ شدن و یا کشیدگی و ضربه، عفونتهایی مختلف باکتریایی و قارچی که مفاصل را تحت تاثیر قرار میدهند مانند بیماري لایم، تغذیه نامناسب، ژنتیک، ساختار اسکلتی ضعیف یا عدم انطباق یا تغییر شکل اندامها.
آرتروز میتواند یک یا چند مفصل را تحت تاثیر قرار دهد خصوصا در مفاصلی که تحت فشار هستند مانند آرنج، زانو، ران و شانه و این بیماری ممکن است در هر سن و نژادی از سگها منجر گردد اما بیشتر در سگهای مسن دیده میشود. نژادها با بیماریهای ارثی مفصل مانند دیسپلازی مفصل ران یا آرنج نیز اغلب بهطور خاص تحت تاثیر قرار میگیرند.
واکسیناسیون
ندارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
ندارد
منشا
سیستمی
علائم
بهطور کلی علائمی بیماری به این شکل است که ممکن است حیوان در پاهای خود نوعی سفتی داشته باشد و هنگام حرکت و دویدن نوعی لنگش داشته باشد، تمایل به انجام فعالیت روزانه از قبیل پریدن و دویدن و بازی کردن نداشته باشد، در رفتارهای عادی آن تغییر مشاهده کنید برای مثال بهشدت پرخاشگر و عصبانی باشد، هنگام نوازش یا لمس مفاصل پا احساس درد کند و مفاصل بهشدت قرمز و داغ باشند، بیحال و افسرده باشد، افزایش وزن پیدا کند، بههنگام ادرار یا مدفوع کردن و در زمان ایستادن مشکل داشته باشد، تودهی غضلانی خود را از دست داده باشد (آتروفی عضلات)، ستون فقرات نیز آسیب ببیند.
تشخيص
برای تشخیص این بیماری، دامپزشک ابتدا به معاینات بالینی (از جمله لمس تمامی مفاصل سگ و ارزیابی دامنهی حرکت حیوان و معاینات دیگر) و گرفتن شرح کاملی از وضعیت و زمان بروز علائم، سن و نژاد حیوان از صاحب آن سپس از تمامی مفاصل ملتهب و مورد شک، از تکنیکهای عکسبرداری (رادیوگراف، سیتیاسکن، MRT) استفاده میکند تا با سایر بیماریهایی که علائم مشابه دارند تمیز دهد و همچنین دامپزشک به وسیلهی این ابزار، از میزان آسیبپذیری به مفاصل آگاهی کاملی پیدا کند و ارزیابی دقیقتری داشته باشد. همچنین ممکن است از مایع مفصلی نمونه گرفته شود تا مشخص شود آرتروز از نوع التهابی است یا بر اثر ساییده شدن مفاصل به وجود آمده. این نکته نیز مهم است که تشخیص این بیماری در مراحل اولیهی آن دشوار است و اغلب تا زمانی که مفصل آسیب دیده، صدمه زیادی نبیند، علائم مشخص نمیشوند و البته برخی از سگها نیز هنر بسیاری در پنهان کردن درد خود دارند و تا زمان حاد شدن این شدت از خود علائمی نشان نمیدهند پس نظارت بر حیوان خود (به خصوص در میانسالی تا بزرگسالی و خصوصا نژادهای مستعد به این بیماری) را فراموش نکنید.
درمان
در حقیقت هیچ درمانی برای آرتروز وجود ندارد و هدف از درمان، کاهش درد و تاخیر در پیشرفت عارضه است و تا حد امکان اگر چنانچه شکستگی و آسیبی در مفصل وجود دارد، سریعا درمان صورت بگیرد. از جمله اقداماتی که طی این روند درمانی باید انجام بگیرد عبارتند از:
کاهش وزن چرا که چاقی فشار بیشتری به مفاصل وارد میکند و در نتیجه تخریب مفصل را تسریع میکند.
داشتن برنامههای تمرینی بهطوری كه که کمضربه باشند یعنی ورزش منظم با حداقل تاثیر بر روی مفاصل مانند شنا یا برداشتن گامهای کوتاه.
آبدرمانی و فیزیوتراپی با ورزش و آموزش هدفمند در پروسه درمانی نقش کلیدی دارد و باعث افزایش تودهی عضلانی حیوان میشود.
استفاده از مکملهای غذایی و مغذی که ترکیبات و غذاهایی حاوی کندرویتین، گلوکوزامین و امگا 3 دارند، میتوانند به ترمیم مفاصل کمک شایانی کنند همچنین برخی از داروها نیز بسیار موثر هستند و دامپزشک با توجه بهشدت بیماری تجویز متفاوتی دارد.
از دیگر اقدامات در درمان این بیماری میتوان به جراحی اشاره کرد بهطوری که مفصل را فیکس کنند و یا مفصلی مصنوعی قرار دهند و یا به سلول درمانی و استفاده از سلولهای بنیادی بپردازند.
اما بهطور کلی مدت زمان درمان درد و التهاب در مفاصل موجود چندین ماه زمان میبرد اما با کمک فیزیوتراپی، ورزشهای متعادل، داروها و دیگر اقدامات پیشرفت این بیماری را میتوان کند کرد و در نتیجه کیفیت زندگی سگ را حفظ کنیم که البته همه و همه به شروع درمان در مراحل اولیه بستگی دارد.
پيشگيري
به عنوان یک صاحب سگ میتوانید برای جلوگیری از آرتروز در زمان تولگی سگ اقداماتی انجام دهید برای مثال پرهیز از چاقی یکی از مهمترین عوامل جلوگیری از آرتروز است همچنین برای رشد مطلوب مفاصل و استخوانها باید از رژیم غذایی استفاده کنید که تمام نیازهای غذایی مثل ویتامینها، مواد معدنی، عناصر کمیاب و اسیدهای آمینه مهم را داشته باشد.
هنگام انتخاب سگ نیز در صورت امکان اطمینان حاصل کنید که حیوان شما والدینی تحت تاثیر بیماریهای مفصلی مانند دیسپلازی مفصل ران یا آرنج نداشته باشند.
نكاتي براي صاحبان پت
- مهم نیست که سلامت مفصل سگ شما چگونه بهنظر میرسد، اما مانیتور کردن وزن او و داشتن سبک زندگی فعال بسیار اهمیت دارد همچنین در سگهای مبتلا به این بیماری، اضافهوزن بیشازحد در روند آسیب بیشتر به مفاصل نقش چشمگیری دارد و باعث تسریع در تجزیهی غضروفها میشود و عارضه را برای حیوان بسیار دردناکتر میکند و همچنین در سگهای سالم، چاقی میتواند آنها را مستعد به ابتلا به آرتروز زودرس و بیماریهای زیادی کند پس اگر حیوان شما اضافهوزن دارد حتما با مشورت با دامپزشک رژیم غذایی مناسب در نظر بگیرید و وزن آن را بهدقت کنترل کنید و انجام فعالیتهای ورزشی را بهصورت روزانه در برنامه او قرار دهید.
- برای رشد خوب مفصلها این نکته حائز اهمیت است که از فشارهای سنگین بر روی مفاصل سگ خود پرهیز کنید برای مثال بالا رفتن بسیار از پلهها و یا پرشهای مکرر از مکانهایی مرتفع و یا پیادهرویهای طولانی مدت خودداری کنید.
- همچنین برای سگهای مسن نیز پیادهرویهای مکرر اما کوتاه میتواند موثر باشد و برای داشتن برنامهای خوب برای سگ خود با دامپزشک مشورت کنید.
- اگر سگ شما مستعد ابتلا به این بیماری است، بسیار مهم است که بهطور منظم با ویزیتهای پزشك از سلامتی حیوان خود اگاه شوید و همچنین دامپزشک میتواند اطمینان حاصل کند که سگ شما از وزن مطلوبی برخوردار است یا نه و اینکه سبک زندگی فعالی دارد یا نه، که در غیر این صورت اقداماتی انجام بگیرد و اغلب نیز دامپزشک میتواند علائم آرتروز را قبل از حاد شدن عارضه متوجه شود اما همه و همه بستگی به اهمیت شما به چکاپهای دورهای دارد.
منابع
pethc.ir
akc.org
zooplus.co.uk