کاندیدیازیس نوعی بیماری قارچی در پرندگان خصوصا در طیور اهلی است که قسمت فوقانی دستگاه گوارش را درگیر میکند و اغلب بهطور ثانویه پس از برخی بیماریهای تضعیفکننده رخ میدهد. کاندیدیازیس معمولا در ماکیان یا بوقلمون و بلدرچین دیده شده ولی در بسیاری از انواع دیگر پرندگان (مانند مرغ عشق، کاسکو و کاکاتیل) و پستانداران هم دیده شده است. اگرچه پرندگان در تمام سنین به بیماری مبتلا میشوند، ولی پرندگان جوان نسبت به بالغها حساسیت بیشتری دارند. این بیماری اغلب در شرایط نامناسب بهداشتی دیده میشود و با لاغری و ضعف پرنده همراه است. در پرندگانی که بهمدت طولانی با آنتیبیوتیکها یا سایر داروها درمان شدهاند نیز دیده شده است.
در اکثر همهگیریها یک قارچ شبه مخمر به نام کاندیداآلبیکنس عامل مولد بیماری میباشد همچنین ممکن است علاوه بر C-albicans سایر قارچها مانند C-tropicalis ،C-parapsilosi ،C-glabrata و Hansenula spp نیز یافت شوند و در برابر درمان مقاوم باشند اما متداولترین آنها C-albicans است.
کاندیداآلبیکنس در دستگاه گوارش بسیاری از پرندگان و پستانداران سالم وجود دارد. وقتی که پرندگان ضعیف شوند یا فلور طبیعی دستگاه گوارش آنها تغییر کند، قارچ میتواند به مخاط حمل کرده، ایجاد جراحت نماید.
عوامل مستعدکننده رایج عبارتند از: آلودگیهای انگلی، کمبودهای تغذیهای، بیماریهای عفونی، فقر بهداشتی و درمانهای طولانی مدت با آنتیبیوتیکها یا داروهای دیگر.
همچنین دقت داشته باشید که در اثر بوسیدن پرندهتان و تماس با فضولات او، انتقال این قارچ به انسان و دیگر پرندهها وجود دارد.
واکسیناسیون
ندارد
سرایت به انسان
دارد
سرایت به سایر حیوانات
دارد
منشا
باکتریایی
علائم
علائم بالینی این بیماری بهطور کلی اختصاصی نیستند ولی شامل تاخیر در رشد، بیحال، ژولیدگی پرها و یا کدر شدن پرهای زینتی، کاهش وزن خفیف، مشکلاتی در بلع و بوی بد دهان یا اسهال میباشند، که ممکن است به وسیلهی بیماری مستعدکننده اولیه پوشیده شود اما نشانههایی که طی کالبدگشایی پرنده با داشتن این بیماری بهدست آمده است بدین شکل بوده است که شدت جراحات بسیار متغیر بوده است و جراحات بهطور معمول در دهان، حلق، مری و چینهدان میباشند ولی ممکن است پیش معده و بهندرت رودهها را نیز درگیر کند.
از دیگرعلائم که طی این روند مشاهده شده است این است که مخاط دستگاه گوارش یا به صورت کانونی و یا به صورت منتشر ضخیم میشود و اغلب به حالت غشاهای کاذب با بخشهایی مرطوب سفید تا خاکستری همراه است که ممکن است جراحات کانونی برجسته، کنده شوند و همچنین ممکن است تودههایی از مواد پنیری نرم داخل مجرای گوش نیز دیده شوند.
جراحاتی نیز ممکن است مربوط به بیماری مستعدکنندهی اولیه نیز وجود داشته باشند که باید مورد جستجو قرار گیرند. این بررسی بهویژه باید از نظر دیگر آلودگیهای انگلی یا سوتغذیه نیز مورد بررسی قرار بگیرد.
تشخيص
ابتدا دامپزشک حیوان شما شرححال کامل و هیستوری حیوانتان را بهطور کامل از شما میگیرد که با پرسش سوالات مختلف و پاسخهای درست شما سپس شروع به معاینات بالینی میکند که تا حدودی امکان شناسایی عامل بیماری برای او روشن میشود اما با گرفتن آزمایشاتی به ارزیابی دقیق میپردازد. از جملهی این آزمایشات میتوان به شمارش کامل گلبولهای خونی پرندهتان، که بدین شکل میتواند عفونتهای باکتریایی را رد کند، اشاره کرد، از دیگر موارد میتوان به آنالیز کامل مدفوع اشاره کرد اما برای شناسایی عامل دقیق، به نمونهبرداری و کشت نیز میپردازند همچنین این امکان وجود دارد که دامپزشک از روش PCR نیز برای شناسایی وجود کاندیدا و جداسازی سویهی آن استفاده کند که برای روند درمانی درست، بهشدت توصیه میشود.
درمان
هنگامی که دامپزشک کاندیدازیس را طی پروسهی تشخیص ارزیابی کرد، ابتدا با یک طرح درمانی مناسب برای رفع عفونت عمل میکند که با استفاده از داروهای ضدقارچ (متناسب با این نوع قارچ و سویهاش) به تخریب عامل میپردازد اما باید طی روند درمانی حتما دستورالعملهای مربوط به دوز را بهدقت دنبال کنید و تمام داروهای تجویز شده را به پایان برسانید، مگر اینکه توسط دامپزشک دستور دیگری داده شود.
نیستاتین از جمله داروهای مناسب برای روند درمانی کاندیدیازیس است که این دارو به صورت مایع بسته بهشدت عفونت از طریق دهان به مدت 5 روز یا بیشتر، باید مورد مصرف پرنده قرار بگیرد و اگر چنانچه پرنده شما از شیر خشک استفاده میکند، میتوان بهصورت مستقیم با فرمول غذاییش ترکیب گردد اما دقت داشته باشید که برای روند درمان از استاتین نباید استفاده کرد چرا که عامل بیماری کاندیدا را در برابر نیستاتین مقاوم میکند.
اما داروهای جدید ضدقارچ دیگری نیز برای درمان این بیماری وجود دارند که بسیار موثرند که خصوصا نوع ترکیبی خاص برای درمان کاندیدا در کاکاتیل استفاده میگردد که پرنده در مدت زمان کمی بهبود مییابد.
همچنین دقت داشته باشید که این امکان وجود دارد که اگر پرندهی شما مدت طولانی تحت درمان است، لازم است برای مدتی درمان قطع گردد.
پيشگيري
همانطور که میدانید این بیماری مربوط به عوامل تنشزا است و مراقبتهای ویژه برای به حداقل رساندن استرس در پرندهی شما نقش مهمی دارد.
تمیز کردن و ضدعفونی کردن مکان نگهداری و قفس پرندهی شما میتواند نقش مهمی در جلوگیری از این مخمر داشته باشد.
بهداشت وسایل درون قفس، بهمنظور آشامیدن و خوردن پرندهی شما نقش مهمی در سلامت حیوانتان دارد.
در صورت مصرف میوه و سبزیجات برای حیوانتان، این نکته را جدی بگیرید که پس از استفادهی پرنده، از محیط نگهداری خارج گردد چراکه بستر مناسبی برای رشد قارچها هستند.
مصرف ویتامین A نیز برای حیوانتان نقش مهمی دارد که با دامپزشک در خصوص این مورد مشورت کنید.
پس بهطور کلی با فراهم کردن محیطی تمیز با تهویه مناسب، غذای تمیز و مناسب، کاهش و حذف استرسها و جلوگیری از تماس پرنده با پرندههای بیمار (خصوصا فضولات) میتوان خطر ابتلا به این بیماری را کم و تا حدودی پیشگیری کرد.
نكاتي براي صاحبان پت
- همانطور که میدانید کاندیدیازیس در صورت تشخیص زودرس، قابل درمان است.
- مراقبتهای دامپزشکی برای پرنده شما طی پروسهی درمانی بسیار نقش بهسزایی دارد.
- از مصرف آنتیبیوتیکها برای روند درمان استفاده نکنید چراکه میتواند خطر ابتلا به این بیماری را در پرندهتان افزایش دهد.
- در رابطه با کارهای پیشگیرانه و مراقبتها با دامپزشک پرندهتان مشورت کنید.
- حفظ یک محیط سالم برای پرنده شما بسیار ضروریست که سلامت و آرامش پرندهتان را به ارمغان میآورد و یک محیط ناسالم باعث رشد بیش از حد کاندیدا و مهمتر از همه کاندیداآلبیکنس که عامل اصلی این بیماری است، میشود.
- حتما هرگونه غذای قدیمی را از قفس حیوانتان خارج کنید و هنگام دادن میوه و سبزی تازه، قسمتهای خورده نشده را در قفس رها نکنید چرا که میوه و سبزیجات تازه بهسرعت باعث رشد این مخمر موذی میگردند.
- همچنین دقت داشته باشيد كه بهطور منظم ظرف آب و غذاي پرندهتان را بشویید و روزانه آب تازه در اختيارش قرار دهید.
منابع
ivo.ir
pethc.ir
petmd.com
wagwalking.com
msdvetmanual.com