این بیماری، عدسی چشم پت شما را درگیر میکند. در واقع لنز چشم حیوانات و انسانها ساختاری شفاف، بدون عروق خونی و محدبالطرفین در پشت بخش رنگی چشم (عنبیه) قرار دارد که اگر در شفافیت این ساختار مشکلی ایجاد شود، نور بهخوبی نمیتواند بر روی شبکیهی چشم متمرکز شود و وضوح تصاویر کم و باعث بروز این بیماری در چشم حیوان شما میشود و چنانچه درمانی انجام نشود پت شما بیناییاش را از دست میدهد.
این کدورت ممکن است در صورت تغییر شکل یا اندازه در هر یک از قسمتهای عدسی و یا اختلال در نسبت مواد محلول مایعات داخلی چشم ایجاد گردد.
اختلالات مادرزادی یا وراثتی، بیماریهای متابولیک مثل دیابت نوع 1، برخورد جسم تیز و یا ضربه به چشم، رژیم غذایی نامناسب، افزایش سن، استفاده از برخی داروهای مضر، شوک الکتریکی، کمبود کلسیم در خون و التهاب لایهی عروقی چشم از جمله عوامل مهم در بروز این بیماری هستند.
این بیماری براساس علت بهوجود آمده میتواند روند تند یا کند داشته باشد و در صورت تشخیص بهموقع امکان سلامتی چشم پت شما وجود خواهد داشت.
بهطور کلی کاتاراکت در هر سنی از حیوانتان ممکن است بروز کند. برای مثال، این امکان وجود دارد، آب مروارید پیشرفته (Developmental cataracts)، در جنین رخ دهد و در اولین معاینهی توله سگ و بچه گربه ذکر شود. وقتی در بدو تولد این کاتاراکت وجود داشته باشد، به آن آب مروارید مادرزادی (Congenital cataracts) گفته میشود.
آب مروارید نوجوانی (Juvenile cataracts)، که در جوانی اتفاق میفتد و بهدلیل اینکه، توله سگ و بچه گربه هنوز در حال رشد (بلوغ) هستند رخ میدهد، تکامل محسوب میشود.
کاتاراکت بر اساس سیر بلوغ پتتان دارای چند مرحله (استیج) میباشد که ممکن است حیوانتان بر طبق وضعیتش، روندی تند یا کند داشته باشد: 1. مرحله ابتدایی، 2. نابالغ، 3. بلوغ، 4. پس از بلوغ
در مرحلهی آب مروارید نخستین یا ابتدایی (Incipient cataracts)، در معاینه چشمپزشکی ممکن است یک یا چند نقص در عدسی مشاهده شود. چنین نقایصی ممکن است بسیار کوچک باشد و صاحب پت آگاهی از این بیماری پیدا نکند و دامپزشک با استفاده از افتالمسکوپ و یا دیگر ابزار چشم پزشکی، وجود رگهها و خلاءهایی که در هستهی لنزها امتداد دارند، مشاهده کند که کاتاراکت در این استیج، بینایی پت شما را مختل نمیکند و حیوانتان به آسودگی قادر به انجام کارهای روزانهی خود میباشد.
در مرحلهی بعدی (Immature cataracts)، کل لنزها تحت تاثیر قرار میگیرند. پشت کرهی چشم قابل بررسی است. کدورت چشم توانایی پتتان را برای دیدن جزئیات محدود میکند و بینایی حیوانتان تحت تاثیر قرار میگیرد به خصوص در شرایط کمنور و چنانچه هر دو چشم درگیر شده باشد، اختلال بینایی شدیدتر میباشد.
در مرحلهی آب مروارید بالغ لنز چشم پتتان به حالت مات یا ابری در میآید و پشت کرهی چشم بهخوبی دیده نمیشود و هنگامی که پشت کرهی چشم (فاندوس) بهخوبی دیده نشود حیوان شما بینایی آن چشم را از دست داده است. در واقع اگر چنانچه دامپزشک با ابزار مناسب چشمپزشکی نتواند کرهی چشم را مشاهده کند پس نور نمیتواند از عدسی عبور کند و مشاهدهی تصاویر محیط اطراف برای حیوانتان مختل شده است. البته حیواناتي مانند سگها بهطورغریزی با دیگر حواس خود مثل بویایی مسیریابی میکنند و شاید برای صاحب پت شناخت این ناتوانی (اختلال در بینایی حیوان) کار سختی باشد.
در مرحلهی آب مروارید پس از بلوغ (Hypermature cataracts)، که یکی از حالتهای دژنره شدن عدسی محسوب میشود، خواص فیزیکی و شیمیایی لنزها رو به زوال میرود. در واقع حالتی است که لنز درون کپسول، مایع میشود و در بعضی موارد هستهی لنز ممکن است در قسمت پایین کپسول غرق شود و به این وسیله به نور اجازه داده شود دوباره به شبکیه برسد و تصاویر محیط برای حیوانتان ایجاد شود که به این فرآیند نگاه دوم (second sight) هم گفته میشود.
از دیگر انواع کاتاراکت میتوانیم به کاتاراکت آسیبزا (Traumatic cataracts)، اشاره کنیم که در این نوع از آب مروارید، ایجاد منفذ در کپسول عدسی چشم حیوان با هرعاملی (برای مثال عامل خارجی مثل برخورد جسم تیز) منجر به نفوذ مایع اتاقک جلویی چشم (مایع زلالیه) بهداخل لنز چشم پت شده و الیاف لنز را هیدراته کرده و منجر به کدورت غیرقابل بازگشت عدسی چشم شود.
کاتاراکت سمی (Toxic cataract)، از دیگر انواع آب مروارید میباشد که در صورت بیماریهایی مانند، نارسایی در کلیه و یا وجود سمومی مثل نفتالین ایجاد میشود. کاتاراکت دیابتیک نوعی از دژنره شدن لنز چشم حیوانتان است که طی بیماری دیابت ایجاد میشود. در حالت کلی لنزها دارای عروق خونی نیستند اما یک جز زندهی بدن محسوب میشوند و دارای بافت هستند که انرژی مورد نیاز خود را از گلوکز تامین میکند اما چنانچه پت شما دیابت داشته باشد مازاد این گلوکز در چشم به مادهای به نام سوربیتول تبدیل میشود که این ماده منجر به نفوذ مایع داخلی چشم به داخل کپسول عدسی میشود که در نتیجه پیشرفت این روند، باعث بروز کدورت عدسی چشم حیوان شما میشود. پس به کنترل چنین بیماریهایی که زمینهساز کاتاراکت هستند بسیار دقت داشته باشید.
واکسیناسیون
ندارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
ندارد
منشا
سیستمی
علائم
علائم این بیماری، به مرحلهای که این بیماری قرار دارد بستگی دارد. بهطوری که در سطوح اولیه این بیماری به صورت تغییر رنگ در یک یا هر دو لنز چشم حیوان شما ایجاد میشود که بخشی از عدسی به رنگ آبی مایل به خاکستری و یا سفید دیده میشود. از دیگر علائم این بیماری میتوان به تغییر قطر مردمک چشم اشاره کرد. همچنین در صورت تضعیف قدرت بینایی پت شما امکان وجود این بیماری وجود دارد. توجه داشته باشید که بهدلیل تضعیف قدرت بینایی، پت شما بهشدت دستوپا چلفتی شود یا تمایلی به بالارفتن از پلهها یا مبلمان خانه نداشته باشد یا پرشهای ناموفقی بر روی مبلمان منزل دارد یا یک یا هر دو چشم او قرمز شود و گاهی ترشحاتی هم از چشم او خارج شود. ممکن است پت شما بخواهد چشم یا چشمانش را بخاراند و به کرات چشم خود را مالش بدهد و شاید چند وقتی میشود که پت شما هنگام بازی کردن ریاکشن مناسبی نسبت به توپ مورد علاقهاش نداشته باشد. اینها از جمله علائمی هستند که میتواند بروز این بیماری را نشان دهند. همچنین توجه داشته باشید در صورت آگاهی از کاهش قدرت بینایی حیوانتان، در نزدیکی مکانهای خطرناک اعم از پرتگاهها (کنار راهپله یا نردهی خانه) و یا در نزدیکی اجسام تیز و شیشهای قرار نگیرد و مراقبت از او را جدی بگیرید.
تشخیص
دامپزشکان با معاینات بالینی و با استفاده از وسایل دقیق چشمپزشکی در صورت تغییر در رنگ و شکل عدسی و تغییر در میزان بینایی پت شما به بروز این بیماری شک میکنند و با انجام آزمایشات خون (برای مثال، تست میزان قند خون و کلسیم بدن پتتان)، همچنین آزمایشات بیوشیمیایی (تست عملکرد آنزیمهای مختلف بدن برای مثال آنزیم الدوز ردکتاز) یا با گرفتن ERG از شبکیه، درستی یا نادرستی تشخیص خود اقدام میکنند.
در واقع تشخیص کاتاراکت نخستین (Incipient cataracts) کمی سخت است اما تشخیص کاتاراکت نابالغ و بالغ با حالت و رنگ چشم، تا حدود زیادی وجود دارد.
این نکته حائز اهمیت است که در صورت تغییر در میزان بینایی چشم حیوانتان و یا بروز تغییر در حالت و رنگ چشم پت خود سریعاً به دامپزشک مراجعه کنید. چرا که این بیماری در مراحل اولیه قابل درمان است. توجه داشته باشید که در طول زندگی لنزهای سگ و یا گربه (برای مثال سگهای 7 ساله) الیاف جدید تولید میکنند. این الیاف داخل کپسول موجود است و از بزرگ شدن لنز جلوگیری میکند. بنابراین، الیاف قدیمیتر به سمت مرکز یا هستهی لنز فشرده میشوند. فشردهسازی این الیاف منجر به اسکلروز عدسی میشود. در حالی که اسکلروز عدسی (همچنین اسکلروز هستهای (Nuclear sclerosis) نیز نامیده میشود)، میتواند به كدورت لنز نيز منجر شود، اما آب مروارید نیست.
درمان
در واقع هیچ گونه دارو یا قطرهی موثری برای بازگشت کامل شفافیت عدسی چشم وجود ندارد اما داروها و قطرههایی در خصوص کاهش التهاب اجزای داخلی چشم و قطرههایی برای افزایش قطر مردمک (تا میدان دید حیوان افزایش یابد) وجود دارد اما در صورت آسیب شدید به عدسی چشم طی این بیماری، جراحی انجام میگیرد که به این جراحی نوین، فیکوامولسیفیکیشن یا فیکو (Phacoemulsification) گویند اما خاطر نشان کنیم که حتی با وجود جراحان حاذق ممکن است عمل، موفقیتآمیز نباشد و عوارضی داشته باشد اما بهطور کلی حیوانات زیادی با تشخیص زود هنگام، بینایی خود را به دست آوردند و عمل فیکو برای بسیاری از حیوانات موفقیتآمیز بودهاست. توجه داشته باشید که در صورت مشاهدهی هرگونه تغییر در چشم حیوان خود، سریعا به دامپزشک مراجعه کنید و همچنین تمام دستورهای دارویی و قطرههای چشمی پس از عمل باید طبق تجویز دکتر مربوطه به دقت انجام بگیرد.
پیشگیری
معاینات معمول چشم بهعنوان بخشی از آزمایشات سالانه حیوان شما در نظارت بر سلامت چشم پت شما کمک میکند همچنین اگر پت شما بیماری زمینهای مانند دیابت یا کمبود کلسیم در خون داشته باشد با درمان آن، پیشآگهی در خصوص این بیماری بهبود میبخشد و یا از پیشرفت روند فرسایشی عدسی تا حدودی جلوگیری میشود. از دیگر نکات قابل توجه این است که اگر چنانچه حیوانتان مستعد کاتاراکت است، با مشورت با دامپزشک حیونتان، برای آن رژیم غذایی مناسب (رژیمی شامل تمام مواد معدنی و ریزمغذیهای ضروری و درعملکرد صحیح چشم حیوانتان) در نظر بگیرید و به تجویز دامپزشک پت خود، از داروهای مرتبط استفاده کنید تا از بروز این بیماری جلوگیری کرده و یا روند پیشرفتش را کند کنید.
نکاتی برای صاحبان پت
- کسانی که قصد خریداری سگ یا گربه دارند حتما با مشورت دامپزشک نژاد مورد نظر را از نظر نداشتن مشکلات مادرزادی یا بیماریهای زمینهای مورد بررسی قرار دهند. برای مثال برخی از نژادها مستعد این بیماری هستند مثل گربههای پرشین، هیمالایا و بیرمن و سگهایی مثل گلدن رتریور، بوستون تریر، سیبرین هاسکی، اشناوزر مینیاتوری، پودل مینیاتوری، کوکراسپانیل آمریکایی، لابرادور رتریور.(البته لازم به ذکر است که این بیماری محدود به همین نژادها نمیباشد)
- حیواناتی که دارای آب مرواید پیشرونده، که کاندید جراحی نیستند و یا صاحبان پتی که توانایی مالی بالایی ندارند تا پت خود را جراحی کنند، حیوانشان میتواند با کمک دامپزشک یاد بگیرد، که با دیگر حسهای تیزبین خود، مانند بویایی کنار بیاید و از بین رفتن بینایی را جبران کند و سگ یا گربهی نابینای خود را با شرایط جدیدش سازگار کنند. در صورت بروز این بیماری دامپزشک حاذق شما با ارائهی مشاورهی صحیح در مورد مراقبت از دوست خود به شما کمک میکند.
- این نکته حائز اهمیت است که اگر پت شما هر دو چشمش کاتاراکت داشته باشد، اکثر دامپزشکان یک چشم را عمل میکنند تا از درصد عوارض احتمالی بکاهند. طبق صلاح دید دامپزشک پتتان بهترین مسیر را برای زندگی حیوانتان انتخاب کنید.
منابع
pethc.ir
petmd.com
mypetsdoctor.com
Common Diseases of Companion Animals