مار ذرت (Corn Snake)

معمولاً مطیع است، مراقبت از آن نسبتاً آسان است و خیلی بزرگ نیست. این یک انتخاب عالی به‌خصوص برای مبتدیان است. با این حال، این خزندگان به‌دلیل رنگ و طرح‌های زیبا، مورد علاقه صاحبان باتجربه نیز قرار می‌گیرند، مارهای ذرت پیوند نزدیکی با rat snakes  (به‌عنوان پسرعموها در تیره Elaphe) دارند، گاهی اوقات مارهای ذرت را red rat snakes می‌نامند. آنها بومی جنوب شرقی ایالات متحده هستند، مارهای ذرت غالبا در شب یا در زمان طلوع و غروب خورشید فعال می‌شوند. آنها حیواناتی هستند که کاملا در سطح زمین زندگی می‌کنند و تا حدی به مناطق سایه‌دار علاقه دارند.

ويژگي‌ها

اخلاقي: این مارها معمولاً مطیع هستند. اما هنگامی که احساس خطر می‌کنند، به‌ویژه در طبیعت، ممکن است دم خود را به عنوان مکانیزم دفاعی، مانند مارهای زنگی، بلرزاند. مانند بیشتر مارها، مارهای ذرت نیز از هنرمندان بی‌نظیر فرار هستند. آنها با بینی خود به درب فشار می‌آورند و به‌دنبال نقاط ضعف و سوراخ‌های کوچک هستند، بنابراین مناسب بودن درب بسیار مهم است. اگر یک مار از قفس خارج شود می‌تواند گم شود یا صدمه ببیند. یک مار آزاد احتمالاً ترس خوبی برای مهمانان شما ایجاد خواهد کرد.

مراقبت و نگه‌داری

تغذیه: مار ذرت گوشت‌خوار است. در طبیعت، آنها طعمه‌های خود را بیشتر از طریق بو و نه بینایی می‌یابند.
خوراک مارهای در حال رشد دو بار در هفته؛ بزرگسالان هر هفته یا 10 روز فقط باید با یک طعمه به اندازه مناسب تغذیه شوند. آنها را باید فقط با طعمه‌های از پیش کشته شده تغذیه کنید. زمانی که یک مار کاملا گرسنه نباشد و یک جونده وارد محیط زندگی‌اش شود به احتمال زیاد به مار حمله می‌کند، خصوصا اگر آن جونده یک موش صحرایی باشد. می‌توانید از موش‌های یخ‌زده و کشته‌شده که قابل خریداری هستند استفاده کنید یا با آزمایشگاهی در نزدیکی محل زندگی‌تان تماس بگیرید، آنها معمولا تعدادی موش مرده برای شما خواهند داشت. (mice و rat) برای غذا دادن ابتدا باید جسد یخ‌زده را از فریزر خارج کنید و اجازه دهید تا در دمای اتاق، کاملا از حالت یخ‌زده خارج شود و سپس با یک انبر از دم آن را برداشته و در مقابل مار بگیرید تا آن را بگیرد.
بعضی از مارها فقط طعمه‌ای را می‌خورند که در تانک خودشان گذاشته شود. می‌توانید به‌طور خاص برای مارتان از تخم بلدرچین استفاده کنید، البته این کار نباید زودتر از هر دو هفته یک بار انجام شود. همچنین تخم‌ها باید حتما تازه باشند و هرگز در رژیم غذایی ثابت مار قرار نگیرند.
آموزش شکار برای مارها را می‌توانید با بچه موش‌هایی که هنوز قادر به حرکت نیستند شروع کنید. به‌تدریج و با رشد مار، اندازه‌ی طعمه‌ها را افزایش دهید و آن را به موش‌های کوچک و سپس موش‌های (mice) بالغ کوچک و بچه موش‌های صحرایی (rat) تغییر دهید. یک مار ذرت (و همچنین rat snake) کاملا بالغ می‌تواند موش‌های متوسط یا بزرگ را بخورد و rat snake های بزرگ می‌توانند موش‌های صحرایی کوچک را نیز بخورند. اگر در یک وعده بیش از حد به مار غذا داده شود یا طعمه ی خیلی بزرگی به حیوان داده شود احتمال زیادی دارد که مارتان غذا را بالا بیاورد.
یک ظرف آب تازه باید همیشه در دسترس مار باشد. این ظرف برای نوشیدن و گاهی نیز برای حمام کردن به وسیله ی مار استفاده می‌شود. اگر مدفوع مار را در این ظرف مشاهده کردید باید ظرف را شسته و کاملا ضدعفونی کنید.

محل نگه‌داری: محلی (تانکی) که به‌عنوان خانه برای مارهای ذرت در نظر می‌گیرید باید حداقل 20 گالن (75 لیتر) حجم داشته باشد و دارای سقفی کاملا ایمن باشد. یک مار سمج ممکن است آنقدر به کف و سقف و دیواره، فشار بیاورد تا بتواند سر خود را عبور دهد و اگر سر مار از جایی عبور کند، بقیه بدن نیز عبور خواهد کرد. برخی مارها ممکن است برای پیدا کردن روزنه‌ی خروج سر خود را به دیواره‌ی تانک آنقدر بسایند که نتیجه‌ی این سایش به خروج روغن‌های آنتی‌بیوتیک (antibiotic) و آنتی‌سپتیک (antiseptic) بینجامد. دکوراسیون محل زندگی مار باید طوری طراحی شود که تا حد امکان بیشترین شباهت را به محل زندگی طبیعی حیوان داشته باشد.
برای مارهای ذرت چند روش برای کف پوش کردن محل زندگی وجود دارد که می‌توان به تکه‌های پوست درختان (به جز سدر و درختان سمی) که از داخل و خارج قابلیت کارپتینگ (carpeting) دارد اشاره کرد. روش دیگری که می‌توان نام برد آستروتارف (astroturf) است. اگر از کارپتینگ یا آستروتارف استفاده می‌کنید باید هرچند وقت یک بار کاملا آن را شسته و سپس اجازه دهید خشک شود و بعد از آن می‌توانید مجددا از آن استفاده کنید. البته اگر هر دو را در اختیار دارید می‌توانید به‌طور چرخشی از آنها استفاده کنید. مارها غالبا در زیر همین پوست درختان یا carpet/turf پنهان شده یا نقب می‌زنند، بنابراین اگر همیشه در دیدرس شما نبودند غافلگیر نشوید. اگر از تکه‌های پوست سپیدار، کاج یا سرو استفاده می‌کنید، می‌توانید قطعه‌هایی را که با ادرار یا مدفوع حیوان آلوده شده‌اند به وسیله‌ی یک بیلچه‌ی معمولی گربه برداشته و در صورت نیاز با قطعه‌ی دیگری که تمیز باشد جایگزین کنید. تکه‌هایی که با ادرار خیس شده‌اند باید هرچه سریع‌تر از محل خارج شوند زیرا چنین محیط‌هایی می‌توانند محل خوبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها باشد. اگر از متریال خاصی (حتی مانند موارد بالا که ذکر شد) در کف تانک استفاده می‌کنید باید محل خاصی را در خارج از آنجا برای غذا دادن به مارتان در نظر بگیرید زیرا ممکن است مواد کف به همراه غذا وارد سیستم هضم و گوارش مار شوند و مشکلات زیادی ایجاد کنند.
زیر نیمی از کف قفس باید پد حرارتی (heat pad) جاسازی شود و نیم دیگر باید آزاد باشد تا به‌عنوان قسمت خنک محل زندگی مار در نظر گرفته شود تا مار بتواند بین این دوقسمت دمای بدن خود را تنظیم کند. این پدها را می‌توانید از داروخانه‌ها و دراگ‌استور‌ها تهیه کنید و در دمای متوسط یا بالا (بسته به دمای هوای محیط) قرار دهید. یک مار سالم باید در دمای 75 الی 85 درجه فارنهایت (23 تا 29 درجه سانتی‌گراد) نگه‌داری شود و برای هضم غذا نیاز به دمای بالاتری است. در طول شب این دما باید تا حدی کاهش پیدا کند. برای اندازه‌گیری دمای محیط می‌توان از دماسنج‌های چسب‌دار (self-stick thermometer) مخصوص آکواریوم استفاده کرد و آن را در فاصله ی حدود یک اینچی (2.5 سانتی‌متر) بالاتر از کف تانک و حتما در قسمت گرم که پد قرار دارد جاسازی کرد.
خوشبختانه مارهای ذرت رطوبت موجود در یک خانه معمولی را ترجیح می‌دهند. بین 40 تا 50 درصد محدوده خوبی برای هوای محیط محفظه است: حداکثر 60 درصد باعث پوست‌اندازی سالم می‌شود. محفظه مار ذرت خود را با استفاده از یک رطوبت سنج مخصوصاً در ماه‌های خشک زمستان کنترل کنید. ممکن است لازم باشد مخزن را غبارآلود کنید یا یک کاسه آب تبخیری را بیشتر مرتب پر کنید.

امكانات: یک جعبه برای پنهان شدن و نیز شاخه‌ی درختی جهت آویزان شدن و استراحت کردن مار، حتما باید تهیه شود. مجموعه‌ای از شاخه‌های درختان باید از طبیعت آورده شود و در ابتدا با محلول آب کلورین (chlorine/water) خیسانده شود و سپس کاملا شاخه را خشک کرده و این بار با آب تمیز و خالص بخیسانید و در نهایت در زیر نور آفتاب قرار دهید تا خشک شود. درضمن نیاز به نوردهی خاصی نیست.

پوست‌اندازي: به‌تدریج با رشد خزنده، پوست حیوان تنگ و پوسیده می‌شود و پوست جدید و تازه‌ای از زیر آن تشکیل می‌شود. مارها به‌صورت دوره‌ای پوست خود را کاملا می‌ریزند. برای شروع مراحل پوست‌اندازی، سطحی ساینده با اصطکاک بالا لازم است. پوست‌اندازی در سنین کمتر بیشتر رخ می‌دهد و مارهای بالغ کمتر پوست می‌اندازند. زمانی که مار برای پوست‌اندازی آماده می‌شود چشم‌های او به رنگ آبی تیره در می‌آید و پوست حیوان شروع به پوسیده شدن می‌کند و به رنگ سفید شفاف درمی‌آید. زمانی که چشم‌ها شفاف شوند مار آماده‌ی پوست‌اندازی است. برای مطمئن شدن از اینکه مار از نظر دسترسی به آب دچار مشکل نشود می‌توانید پس از روشن شدن چشمان مار، او را در آب بخیسانید. این کار می‌تواند به مار کمک کند که در 24 ساعت، عمل پوست‌اندازی را انجام دهد.

بيماري‌ها: همه ی خزندگانی که به‌تازگی خریداری شده‌اند باید از نظر نداشتن باکتری، پروتوزوا و کرم توسط یک دامپزشک با تجربه در زمینه ی خزندگان، بررسی شوند. بسیاری از این انگل‌ها، باکتری‌ها و تک‌یاختگان می‌توانند به انسان‌ها و دیگر خزندگان منتقل شوند. درصورتی که از چنین مسئله‌ای، بی‌تفاوت عبور کنید ممکن است هجوم این مشکلات جسمی، منجر به مرگ خزنده‌تان شود. البته برای چنین شرایطی، مراقبت‌های پزشکی در دسترس است. زمانی که برای اولین بار، مار شما موادی را دفع می‌کند (مدفوع) آن مواد را در کیسه‌ای جمع‌آوری کنید و به همراه نام خود و شماره تلفن و تاریخ و نام خزنده‌تان آن را علامت‌گذاری کنید و این بسته را به همراه خزنده‌ی خود به یک مرکز دامپزشکی مخصوص خزندگان ببرید.
مارها همانند همه‌ی حیوانات دیگر ممکن است بیمار شوند. بی‌حالی، عدم تمایل به غذا خوردن به مدت طولانی (چند هفته) و بالا آوردن غذا می‌توانند علائمی از وجود عفونت‌های انگلی یا باکتریایی باشند. در این حالت باید حیوان را به یک مرکز دامپزشکی خزندگان برده و به همراه او نمونه‌ای از مدفوع حیوان را هم در ظرفی پلاستیکی و محفوظ ببرید.
همچنین خزنده از نظر وجود انگل‎های خارجی، مانند کنه و کرم‌ها باید بررسی شود. البته دستورالعمل‌هایی نیز وجود دارد که اگر عفونت از نوع شدید باشد خود شما می‌توانید مراحلی را طی کنید. در صورتی که اجازه دهید تعداد این انگل‎های خارجی افزایش یابد می‎تواند به مرگ میزبان منجر شود. اگر پوست اطراف گردن به فرم چین خورده درآمده باشد احتمال اینکه مار شما دچار کم‌آبی (dehydration) باشد زیاد است و باید حتما به دیدن دامپزشک بروید. همچنین دامپزشک در صورت لزوم، خزنده را از نظر سیالات زیر پوستی معاینه می‌کند و آن را تنظیم می‌کند یا چگونگی تنظیم نیروی سیال را به شما آموزش می‌دهد. حیواناتی که بدن آنها دچار کم‌آبی می‌شود قادر به هضم غذا نخواهند بود و در صورتی که این روند ادامه یابد و توجه خاصی از طرف شما نشود، مار شما دچار لاغری مفرط خواهد شد و در صورتی که باز هم این موضوع ادامه داشته باشد می‌تواند منجر به عفونت‌های تنفسی، انگلی و یا حتی در بعضی حالات منجر به مرگ شود.
اگر ترشحات و مخاط بینی و دهان تغییر کند (از نظر رنگ، تعداد دفعات و مدت ترشح) این مورد نیز می‌تواند بیان‌کننده ی وجود بیماری یا عفونت تلقی شود و شما باید هر روز مار خود را از نزدیک مشاهده و بررسی کنید تا مطمئن شوید که دچار چنین مشکلاتی نباشد و به محض مشاهده‌ی یکی از این علائم بیماری، در جهت پیشگیری یا مراجعه به دامپزشک برای درمان اقدام کنید.
پوسیدگی دهان یا استوماتیت عفونی نوعی عفونت باکتریایی در دهان است که اغلب باعث ایجاد حباب بزاق و همچنین التهاب در دهان و اطراف آن می‌شود. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند باعث ایجاد عفونت در استخوان شود و دندان‌های مار از بین بروند. یک مار بدون دندان قادر به خوردن غذا به‌درستی نخواهد بود.
گاواژ: مارها اغلب به این مشکل دچار می شوند و علت آن نیز اغلب سوختگی است. مارها عادت دارند که در جایی گرم دراز بکشند و متوجه نمی‌شوند که در حال سوختن هستند. پس سیستم گرمایی باید به‌درستی خارج از محفظه مار نصب شود.
مار گاهی به یبوست مبتلا می‌شود که علت آن ممکن است طبیعت غذاها، دمای بدن یا نوع زندگی مار باشد. این مشکل ممکن است به‌علت وجود انگل‌های آندوژن، تغییر و تحول غذایی یا موارد دیگر نیز باشد. در این صورت می توان مار را دو بار در روز به مدت ۳۰ دقیقه درون حمام آب گرم قرار داد. بررسی محیط زندگی مار از جمله بررسی دما، رطوبت و استرس آن نیز ضروری است.

نکاتی برای صاحبان پت

• مارهای ذرت برخلاف پیتون‌ها و شاه مارها به دور دست و بازوی شما حلقه سختی نمی‌زنند. آنها تمایل دارند مسیری مستقیم را انتخاب کنند و در آن مسیر حرکت کنند. علیرغم حجم بدن نسبتا کوچکی که دارند مارهای قدرتمندی محسوب می‌شوند. همیشه در هنگام برداشتن، بدن مار را کاملا پوشش دهید و اجازه دهید سر مار تا حدی آزاد باشد. البته اگر سر مار به سمتی رفت که شما نمی‌خواستید مار به آن سمت برود می‌توانید کاملا محترمانه، سر مار را به سمت دیگری هدایت کنید. اکثر مارهای زمانی که محل زندگی‌شان عوض می‌شود و با افراد جدید برخورد می‌کنند عصبی می‌شوند. بنابراین بعد از آوردن مار به منزل خود، حداقل دو روز به مار فرصت دهید تا تنها باشد و محیط را شناسایی کند و در این مدت او را از محل زندگی‌اش خارج نکنید.

منابع

pethc.ir
thesprucepets.com

گردآورنده: صغری تقی نسب

مطالب مرتبط:

مار پيتون (Python)

۲۲
شهر

شاه مار شیری

۱۱
مهر