بیماری کرم قلب (HW)، یا دایروفیلاریوز، بهدنبال آلودگی انگلی بهوسیلهی یک نماتود فیلارید (از جمله کرمهای گرد)، به نام دایروفیلاریا ایمیتیس بهوجود میآید. سگ میزبان اول این کرم است. کرمهای قلب بالغ بهطور اولیه داخل سرخرگهای ریوی مقیم هستند. اما گاهی در دهلیز راست، بطن راست یا بزرگ سیاهرگ زیرین یافت میشوند. کرمهای بالغ ماده، یک لارو را بهطور مستقیم به جریان خون آزاد میکنند، انتقال آلودگی توسط پشهها انجام میگیرد که آنها واسط اجباری برای انگل محسوب میشوند. در حقیقت گونههای زیادی (حداقل 60 نوع گونه) از پشهها قادر به انتقال لارو عفونی این انگل میباشند.
این انگل نه تنها در سگها بلکه در حیوانات دیگری مثل شیردریایی، راسوها، فرت، کایوتها، گربهها و روباهها نیز میتواند آلودگی ایجاد کند.
این بیماری در برخی از مناطق جهان بسیار در حیوانات شایع است مانند مکزیک، ژاپن، آسیای جنوبی و جنوب شرقی، ایتالیا و کشورهای دیگر و همچنین در برخی از مناطق شیوع کمتری دارد مثل کانادا اما در مناطق کوهستانی آمریکا، آلاسکا و بعضی دیگر از مناطق با چنین شرایط آبوهوایی، این بیماری نادر است.
اما میکروفیلاریاها چه هستند؟ درواقع میکروفیلاریاها، لارو مرحلهی اول هستند که به وسیلهی دایروفیلاریا ایمیتیس ماده بارور تولید میشوند و عقیده دارند که این موجودات کوچولو باعث ایجاد بیماری کمی در موجودات میشوند و یا به هیچ وجه بیماری بهوجود نمیآورد و برای انگل بنبست هستند مگر اینکه توسط پشهای خورده شوند و مراحل بعدی در میزبان انجام بگیرد.
جالب است بدانید که برای اینکه میکروفیلاریاهای مرحلهی اول (L)، به مرحلهی عفونی برسد، (یعنی به L3) پروسهی زمانبری است. حدود 30 تا 130 روز زمان میبرد تا بالغ شود (در دمای 60 تا 64 درجهی فارنهایت) و در دمای 80 درجهی فارنهایت (27 درجه سانتیگراد)، به مدت 10 تا 14 روز زمان میبرد تا از مرحلهی (L1)، وارد مرحلهی (L3) شود و به مدت 6 ماه بعد این مرحله طول میکشد تا در آزمایشات خونی این انگل شناسایی گردد.
واکسیناسیون
ندارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
ندارد
منشا
انگلی
علائم
با توجه به اینکه حیوان در چه مرحلهای از بیماری قرار داشته باشد، علائمی مختلفی دارد که به شرح مختصری از استیجهای مختلف بیماری میپردازیم:
بهطور کلی این بیماری به چهار کلاس تقسیم میشود که شدت آنها به ترتیب افزایش مییابد و علائم وخیمتری بروز میکند.
کلاس 1: سگهایی که در این مرحله از بیماری قرار دارند اغلب بدون علامت هستند، بدین معنا که هیچ علائم قابل مشاهدهای برای دامپزشک طی معاینات بالینی وجود ندارد و یا اینکه ممکن است گاهی سرفههایی از حیوانتان ببينيد.
کلاس 2: در این استیج از بیماری علائم در حیوانتان به شکل سرفه دیده میشود و او تمایل به انجام تمرینات بدنی و ورزش ندارد.
کلاس 3: علائم این بیماری شامل کاهش عملکرد بدن حیوانتان بدین معنا که او کاهش وزن پیدا میکند، موهايش خشک میگردد، عضلاتش تحلیل میرود و تنفسهای سختی دارد و همانند استیج قبلی تمایلی به انجام فعالیتهای بدنی و ورزش ندارد. این امکان نیز وجود دارد که بهدلیل نارسایی قلبی، مایعات در حفرهی شکمی تجمع پیدا کنند.
اما در کلاس 4: سگهایی که وارد این مرحله از بیماری میگردند، به آن سندروم کاوال (caval syndrome) گویند. در این استیج بدن حیوان به دلیل ازدیاد کرمهای قلبی مانع جریان خون در قلب میگردند. بهدلیل اینکه در این مرحله پیشرفت بیماری بیش از حد میباشد این امکان وجود دارد که حیوان سنکوپ کند.
تشخیص
دامپزشکان در ابتدا با معاینات بالینی و گرفتن شرححال کامل از صاحب پت و اینکه علائم بیماری در چه تاریخی بروز کرده است و یا اینکه حیوان در چه مناطقی در مدت چند ماه اخیر حضور داشته است، پرسشهایی را مطرح میکنند و سپس آزمایشات خون را سریعا انجام میدهند.
البته لازم به ذکر است که این آزمایشات معمولا روی سگهایی که مشکوک به کرم هستند و هم برای کنترل سگهایی که از داروهای پیشگیرانه کرم قلب استفاده میکنند و آن دسته از سگهایی که کنترل سالیانه در خصوص این بیماری انجام میدهند، در دستور کار معاینات دامپزشکان قرار دارد.
همچنین قبل از تشخیص قطعی در خصوص این بیماری، آزمایش غربالگری مثبت باید با نوع دیگری از آزمایش تایید گردد. آزمایش دوم برای تایید مثبت بودن اولین آزمایش آنتیژن و رد میکروفیلاریا در جریان خود استفاده میشود. همچنین دامپزشک مربوطه آزمایشات اضافی که بهطور معمول بر روی سگهایی که بیماری کرم قلب دارند نیز انجام میدهند. برای مثال شمارش کامل سلولهای خونی، آنالیز ادرار، گرفتن رادیوگراف از قفسهی سینه و احتمالا سایر آزمایشاتی که برای برنامهریزی دقیق روند درمانی و تعیین پیشآگهی حیوان نیاز است، انجام میدهند.
درمان
روند درمانی این بیماری، مدت زمان و هزینهی زیادی میطلبد و همچنین در این دوران، حیوان شما نیاز به کنترل و حمایت زیادی دارد.
سگهای مبتلا به این بیماری در ابتدا هرگونه درمان مورد نیاز برای تثبیت وضعیت خود را دریافت میکنند. سپس به آنها داروهایی داده میشود تا میکروفیلاریاهای موجود در گردش خون از بین بروند و برای از بین بردن کرمهای بالغ تزریقاتی با پروتکلهای برنامهریزی شده انجام میگیرد که همین پروسهی ابتدایی یک ماه به طول میانجامد.
لازم به ذکر است که بستری شدن در کلینیک و یا بیمارستانهای دامپزشکی در صورت این تزریقات نیاز و ضروریست چرا که دامپزشک میتواند تمام عوارض و حالات بیمار را مانیتور کند.
در پروسهی درمانی از داروهای مختلف نیز استفاده میشود. مانند انواع مسکنها و یا داروهای ضدتهوع، چرا که تزریقات ممکن است منجر به ناراحتیهای معده برای حیوان گردند.
همچنین دامپزشک با توجه به شرایط حیوان و استیج بیماری ممکن است درمانهای دیگری نیز انجام دهد اما در بیشتر موارد این بیماری برای سگها کشندهاند. از جمله دیگر روندهای درمانی در سگهایی که دارای سندروم کاوال (استیج 4 از این بیماری) هستند، جراحی است. البته لازم به ذکر است که این جراحی از ریسک بالایی برخورد دار است و بهطور کلی سگها در این استیج از بیماری جان خود را از دست میدهند اما روند این جراحی بدین شکل است که با یک بیهوشی عمومی و با استفاده از ابزار مخصوصی، کرمهای بالغ موجود در شریان ریوی را از بین میبرند. بدین شکل که کرمها غیرفعال میشوند اما از رگ خارج نمیگردند.
پیشگیری
از جمله موارد مهم در پیشگیری از این بیمار کنترل سالیانه حیوان خود میباشد اما این بیماری با تجویز دامپزشک پت شما، با داروهایی که به صورت ماهانه مصرف میشوند قابل پیشگیری است. البته قبل از داروهای پیشگیرانه سگ شما مورد آزمایش قرار میگیرد.
استفاده از این داروهای پیشگیرانه از این بیماری، بهطور 100 درصد موثر نیستند و حتما باید از داروهایی که مجوز دارند و دامپزشک حیوانتان تجویز کردهاند، استفاده شوند. همچنین دوزهای مصرفی این داروها بسیار حائز اهمیت هستند. اگر کنترل دقیق و منظمی از سلامت حیوان خود داشته باشید و اگر چنانچه در مراحل اولیه این بیماری تشخیص داده شود، روند درمانی نیز موثرتر واقع میگردد.
اما توجه داشته باشید که پیشگیری از این بیماری نیز بسیار گران است اما این روند، قیمتی برابر با درمان این بیماری دارد. پس نکات پیشگیری از این انگل موذی و خاموش را جدی بگیرد. همچنین یکی از روشهای پیشگیری مهم در مناطق اندمیک، کنترل جمعیت پشهها میباشد که دولت باید برنامههای منظمی را اعمال کند.
نکاتی برای صاحبان پت
- طبق مطالب ذکر شده کنترلهای سالیانه در خصوص این بیماری را جدی بگیرید، بهخصوص اگر در مناطق اندمیک حضور دارید، حتما با دامپزشک خود مشورت کنید و طی صلاح دید دامپزشک حیوانتان از داروهای پیشگیری از این بیماری استفاده کنید.
منابع
نکتههای کلیدی طب داخلی دامهای کوچک
pethc.ir
petmd.com
Veterinary Parasitology 3rd Edition, Taylor, Coop & Wall