هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
۲۱
شهر
شهر
این بیماری که به نام بیمای عفونی بورس (Infectious bursal disease)، نیز نامیده می‌شود اولین بار توسط کاسگرو (Cosgrove) در سال 1926 تحت نام نفروز طیور که از علائم مشخصه آن ابتلا کیسه فابریسیوس و کلیه‌ها توصیف شده بود، گزارش گردید. بعدها بیماری به نام بیماری گامبورو، نام محلی که اولین بار بیماری در آن دیده شده بود، نامیده گردید. در همان سال وینترفیلد و هیچنر (winterfied & hichner) دو سویه ویروسی به‌نام سویه‌های گری و هلت از ویروس‌های برونشیت عفونی که از یک بیماری با علائم تنفسی همراه با جراحات کلیوی بود و تحت نام سندروم نفریت نفروز گزارش کردند، جدا نمودند.
به علت شباهت بین جراحات تولید شده در کلیه با این ویروس و آنچه که در نفروز طیور توصیف شده بود این ویروس‌ها را عامل بیماری دانستند. ضمن مطالعات بعدی مشاهده گردید که جوجه‌هایی که با این سویه‌ها ایمن شده بودند هنوز در برابر عامل عفونت کیسه فابریسیوس حساس بوده و جراحات این اندام در آنها تولید می‌شود. سپس ویروسی از جوجههای مبتلا به بیماری بورس فابریسیوس در جنین تخم‌مرغ جدا گردید که عامل اصلی این بیماری شناخته شده و به نام عامل عفونت کیسه فابریسیوس (IBD) نامیده شد.
مطالعات سال 1975 در روی رشد و مشخصات ویروس، آن را آربوویروس (arbovirus) طبقه بندی نمود.
ویروس خیلی مقاوم بوده و گرمای 56 درجه را 5 ساعت و 60 درجه را بیشتر از 90 دقیقه تحمل می‌کند ولی در 70 درجه در عرض نیم‌ساعت از بین می‌رود. ویروس در PH=12 نیز از بین می‌رود ولی در PH=2 به‌مدت یک ساعت زنده می‌ماند و در مقابل اتر و کلروفرم مقاوم است اما فرمالدهید 5 درصد ویروس را می‌کشد. ترکیبات ید نیز روی این ویروس موثر است. در حالی که ترکیبات فنل و چهارتایی آمونیوم بی‌تاثیر بوده‌اند. گاهی در شرایط طبیعی استفاده از ترکیبات فنلی موفقیت‌آمیز نیز بوده است.
جوجههای عفونی، ویروس بورس عفونی را همراه با مدفوع دفع می‌کنند. مدفوع، دان، آب، بستر و کلیه تجهیزات آلوده با ویروس می‌توانند باعث انتقال بیماری بورس عفونی شوند. سایر جوجههای موجود در سالن در اثر ویروس‌های دفع شده توسط جوجههای عفونی به عفونت بورس عفونی مبتلا می‌شوند. بعضی از کرم‌ها حامل ویروس بورس عفونی می‌باشند. به‌دلیل ماهیت مقاوم ویروس بورس عفونی، این ویروس به‌راحتی توسط افراد، تجهیزات و وسایل نقلیه آلوده به‌صورت مکانیکی بین مزارع انتشار می‌یابد.
در طی دوران جنینی و 10 هفته نخست زندگی جوجه، سلول‌های سیستم ایمنی پس از تولید در اندام‌های لنفاوی مختلف به بورس فابرسیوس مهاجرت می‌کنند تا در این اندام برای مقابله با عوامل بیماری‌زا برنامه‌ریزی شده و توانایی تولید پادتن را به‌دست آورند. حال چنانچه جوجه مبتلا به عفونت بورس عفونی گردد، تکثیر ویروس باعث تخریب بورس فابرسیوس شده و این باعث می‌شود بورس فابرسیوس توانایی برنامه‌ریزی لنفوسیت‌ها را از دست داده و جوجه دچار ضعف سیستم ایمنی (سرکوب سیستم ایمنی) شود. این اتفاق بین هفت تا ده روز پس از آلودگی رخ می دهد. هر چه عفونت زودتر در جوجه ایجاد شود تخریب بورس فابرسیوس زودتر روی می‌دهد و ضعف سیستم ایمنی شدیدتر می‌باشد. بنابراین اگر بتوان بورس فابرسیوس را حداقل تا هفته سوم زندگی در برابر بیماری‌ها محافظت نمود آنگاه میزان لنفوسیت‌های بالغ و برنامه‌ریزی شده به اندازه کافی تولید خواهد شد و اثرات سرکوب سیستم ایمنی توسط بیماری بورس عفونی به حداقل خواهد رسید. دوره بیماری در گله، 7-4 روز و میزان واگیری به‌طور متوسط 20-10 درصد و گاهی 70 درصد و میزان تلفات بین 5 تا 15 درصد و گاهی تا 20 درصد ولی حد متوسط آن در جوان‌ها 5 درصد و درمسن‌ترها کمتر است. در تحت شرایط فقر بهداشتی حداکثر مرگ‌و‌میر اتفاق میفتد. میزان تلفات در چند روز اول سریعا افزایش یافته و تقریبا از روز چهارم سریعا پایین می‌آ‌ید و از روی منحنی تلفات نیز می‌توان تا حدی بیماری را تشخیص داده. گه‌گاه سریعا گله بهبود می‌یابد ولی وزن این جوجه‌ها کمتر از حد طبیعی است.
واکسیناسیون
دارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
دارد
منشا
ویروسی
علائم
چون که ویروس‌ها از نظر حدت با یکدیگر فرق دارند و آنهایی که حدت کمتری دارند بیماری خفیف‌تری را به‌وجود می‌آورند، بنابراین تعدادی از واگیرها به‌صورت مخفی بوده و تنها گواه وجود بیماری در گله، تغییرات سرولوژیکی و آسیب‌های کیسه فابریسیوس است. دوره نهفته بیماری در شرایط طبیعی بین یک تا سه هفته است. بیماری معمولا در سنین 6-3 هفتگی ظاهر می‌شود همچنین در جوجههای جوان‌تر و بیشتر از 15 هفته نیز مشاهده می‌گردد. جوجههای 4-2 هفته حساس‌تر بوده و بیشتر خسارات در این سن انتظار می‌رود. در یک گله مبتلا به این بیماری بدین صورت است که جوجههای مبتلا، کسل، بی‌حال و کم‌اشتها، خون‌سرد و تب‌دار می‌باشند به‌طوری که به محض ورود به گله مشاهده می‌شود که جوجههای سالم در حال فرار بوده درحالی‌که جوجههای بیمار، نشسته و فقط ممکن است مختصری حرکت نمایند. پر و بال مبتلایان ژولیده، اغلب سر به طرف پایین بوده و منقار درون بستر فرورفته است. آب و دان نمی‌خورند و کم‌کم روی پهلو افتاده و در عرض مدت کوتاهی تلف می‌شوند. گاهی علائم لرزش و نااستواری پا دیده می‌شود. دوره‌ی بیماری کوتاه است. بسیاری از بیماران ناگهان بهبود می‌یابند. پرهای اطراف مخرج اغلب خاک آلوده و اسهال آبکی سفید متمایل به زرد است و گاهی در اثر نوک زدن دیگر پرندگان به مقعد، سوراخ و زخم وجود دارد و جوجههای مبتلا، به کولاآک خود نوک می‌زنند که این نشانه‌ی تحریک و خارش موضعی است. تقریبا این عمل از اولین نشانه‌های بیماری است.
تشخیص
برای تشخیص بیماری بورس عفونی (IBD) باید به تاریخچه گله، علائم بالینی و جراحات توجه نمود. روشن است كه جوجههای كمتر از 3 هفته علائم بالینی را نشان نمی‌دهند در حالی كه جوجههای بالای 3 هفته علائم بالینی بیماری بورس عفونی را نشان می‌دهند. برای تایید تشخیص علائم بالینی باید كالبدشکافی انجام داد و بورس فابرسیوس از لحاظ حضور جراحات بررسی شود. در مراحل پایانی بیماری، مشكل است که بتوان بیماری را از روی جراحات بورس فابرسیوس تایید نمود زیرا در مراحل پایانی بیماری بورس چروكیده شده و تحلیل می‌رود و این حالت در بعضی از بیماری‌های دیگر نظیر بیماری مارک و مسمومیت با سموم قارچی نیز دیده می‌شود. در جوجههای زیر 3 هفته بیماری بورس عفونی به‌صورت تحت بالینی ظاهر می‌شود بنابراین علائم بالینی واضحی دیده نمی‌شود و تشخیص بیماری باید بر پایه مطالعه بافت‌شناسی بر روی بورس مشكوک، آزمایشات سرم‌شناسی و یا جداسازی ویروس استوار باشد.
در موقع مشاهده خون‌ریزی در پیش معده باید آن را از بیماری نیوکاسل تمیز داد. در نیوکاسل خون‌ریزی‌ها در راس غدد مترشحه پیش معده بوده در حالی که در گامبورو خون‌ریزی‌ها به هم پیوسته و در محل اتصال پیش‌معده و سنگدان می‌باشد. به‌علاوه در بیماری گامبورو علائم تنفسی مثل نیوکاسل موجود نیست. ضمنا باید بیماری را از سندروم نفریت نفروز که به‌وسیله ویروسی در بین دسته برونشیت عفونی ایجاد می‌شود به‌خاطر تغییراتی که در کلیه ایجاد می‌کند و ممکن است باعث اشتباه با بیماری گامبورو شود تمیز داد .
سندروم کبد و کلیه چرب نیز به‌خاطر طبیعت حاد بیماری با بیماری گامبورو قابل اشتباه است که کالبدشکافی و مشاهده تغییرات کبد و کلیه تشخیص آسان می‌سازد. تومورهای کیسه فابریسیوس در سن ابتلا با بیماری گامبورو را می‌توان با آزمایش آسیب شناسی تمیز داد.
درمان
هیچ دارو و درمانی برای این بیماری موثر نبوده و با اقدامات بهداشتی و با حد متوسط مدیریت خوب می‌توان تلفات را به حداقل رساند. از دیگر اقدامات خوراندن مقدار زیاد ویتامین A و K و ملاس چغندر در آب آشامیدنی برای ازدیاد عطش موثر است. نگه‌داری حرارت محیط بالای 18 درجه در کم کردن تلفات نیز موثر بوده است. تزریق داخل عضلانی گلوکز و یا گلوکونات کلسیم در آب، در رفع درصد کمی از حالات می‌تواند مفید باشد.
پیشگیری
یک برنامه پیشگیری و كنترل بیماری بورس عفونی باید شامل برنامه واكسیناسیون مناسب گله‌های مادر، برنامه امنیت زیستی مناسب و برنامه واكسیناسیون جوجههای گوشتی، مناسب باشد. ایمن نمودن گله‌های مادر بخش مهمی از برنامه‌ی كنترل بیماری بورس عفونی می‌باشد. پادتن‌های اختصاصی بیماری بورس عفونی از مادر از طریق تخم‌مرغ به جوجه منتقل می‌شوند. چنانچه این پادتن‌های مادری به اندازه كافی از مادر به جوجه منتقل شوند می‌تواند جوجه را در برابر شكل تحت بالینی بیماری بورس عفونی محافظت نمایند.
اما لازم به ذکر است که به‌طور کلی واکسن‌هایی که بر ضد بیماری گامبورو به‌کار می‌روند نباید باعث آسیب کیسه فابریسیوس گردند حتی اگر در جوجه‌هایی به‌کار روند که در سن یک روزگی فاقد پادتن مادری باشند. ضمنا باید حتی اگر در سنین کم نیز مصرف شوند ایمنی قوی و با‌دوامی ایجاد نمایند و همچنین قدرت بدن جوجه را در ایجاد ایمنی بر ضد بیماری‌های دیگر مثل نیوکاسل و برونشیت که واکسینه می‌شوند کم ننمایند.
نکاتی برای صاحبان
- یکی از موثرترین روش‌ها برای پاک‌سازی محیط از این ویروس استفاده از ضد‌عفونی کننده‌ها می‌باشد و صاحبان و پرورش‌دهندگان به این امر بسیار دقت نمایند.
- برای غذای پرنده یا پرندگان خود حتما از مراکز معتبر اقدام به خرید کنید.
- از رفت‌و‌آمد‌های بی‌دلیل به محیط پرورش و نگه‌داری اکیدا خودداری کنید چرا که انسان‌ها نیز می‌توانند عاملی برای جابه‌جایی مکانیکی ویروس باشند.
- از تماس پرنده یا پرندگان خود با پرندگان وحشی نیز به‌شدت بپرهیزید.
- لازم به ذکر است که بروز و شدت بیماری گامبورو در هر گله و هر منطقه‌ای متفاوت می‌باشد و برنامه مجزایی می‌طلبد و حتما با دامپزشک در این خصوص مشورت کنید.
- همچنین امکان حساسیت نژادی و میزان آسیب‌پذیری هر نژاد در برابر این بیماری متفاوت باشد و برای خرید پرنده حتما به این موضوع توجه داشته باشید.
منابع
pethc.ir
ivo.ir
irvac.ir
