همستر (Hamster)

به گروهی از جوندگان گفته می‌شود که به زیرخانواده موش‌سانان تعلق دارد. همسترها ۲۵ گونه دارند که در شش یا هفت سرده دسته‌بندی شده‌اند. همستر جانوری شب‌رو است و در طول روز زیر زمین باقی می‌ماند تا مورد حمله شکارچیان قرار نگیرد. در طبیعت بیرون این جانور در درجهٔ اول از دانه‌ها، میوه‌ها و گیاهان تغذیه می‌کند و پس از آن گاهی به سراغ حشرات زیر زمین می‌رود. این جانور دارای جیب دهانی است به گونه‌ای که تا شانه‌هایش کشیده شده ‌است و از آن برای جابه‌جایی مواد خوراکی در هنگامی که در پناهگاهش زندگی می‌کند استفاده می‌کند.

انواع همستر

همستر روبرووفسکی: این همسترهای 4 تا 9 سانتی‌متری، کوچکترین گونه از نژادهای همستر می‌باشند. آنها از فعال‌ترین و پرانرژی‌ترین همسترهایی هستند که به‌عنوان یک حیوان‌خانگی می‌توان نگه‌داری کرد. برای کسانی که دوست دارند بازی‌ها و فعالیت‌های همسترها را ببینند، خیلی خوب هستند و بهتر است آنها را در قفس‌های بزرگ و یا مخازنی که پر از لوازم بازی می‌باشد، نگه‌داری کنید تا بدون هیچ مانع و سدی، بتوانند به فعالیت و بازی بپردازند. همستر روبرووفسکی، به‌عنوان یک حیوان‌خانگی، برای کودکانی که به نگه‌داری و پرورش همسترها تمایل نشان می‌دهند، مناسب نیست.

همستر کوتوله سفید زمستانی روسی: زادگاه این همستر، قزاقستان و جنوب غرب سیبری می‌باشد که به‌عنوان همسترهای سیبری نیز شناخته می‌شوند. آنها نسبت به دیگر گونه‌های خود مانند همستر کوتوله روسی کمپبل، کوچک‌تر هستند و تقریبا 8 تا 10سانتی‌متر طول دارند. ستون‌فقرات همستر سفید زمستانی، دارای انحنایی است که به سمت عقب متمایل می‌باشد و ظاهری تخم‌مرغی‌شکل و گلوله‌ای به این حیوان می‌دهد و مانند هم‌نسل‌های خودش، نوارهای تیره واضح و روشنی بر پشت خود دارد.

همستر چینی: این موش‌ها شبیه همسترهای آسیایی هستند که معمولا قهوه‌ای رنگ با نوارهای قهوه‌ای تیره‌تر در  طول ستون‌فقرات می‌باشند. همستر چینی، بلند و باریک با قدی حدود 10 تا 12 سانتی‌متر است و دم‌ بلندی هم دارد که باعث می‌شود ظاهری شبیه به موش داشته باشد. همستر چینی، بدنی کشیده‌تر و لاغرتر و همچنین دمی بلندتر نسبت به انواع دیگر نژادهای همستر که به‌عنوان حیوانات‌خانگی نگهداری می‌شوند، دارد. رنگ قهوه‌ای با راه راه‌های سیاه، از شایع‌ترین رنگ‌ها در بین این همسترها می‌باشد.

همستر کوتوله روسی کمپبل: نام علمی آنها Phodopus cambelli است و قدی بین 8 تا 11 سانتی‌متر دارند و معمولا از همستر سوری کوچک‌تر هستند. آنها قهوه‌ای رنگ هستند و بر روی ستون‌فقراتشان، راه‌هایی خرمایی رنگ دیده می‌شود. همسترهای کمپبل، بدن‌هایی چاق و گرد و پاهایی پر از خز دارند و در فروشگاه‌های حیوانات‌خانگی به‌طور گسترده‌ای در دسترس هستند.
این همسترها، حیوانات‌خانگی خیلی خوبی هستند، زیرا علاوه بر اینکه خیلی اجتماعی هستند، در سنین پایین، می‌توانند به صورت گروهی نیز زندگی کنند و در گروه‌های مختلط جنسی، می‌توانند جفت‌گیری کنند. همستر کوتوله روسی کمپبل نیز، فعالیت شبانه دارد، اما مدت کوتاهی هم در طول روز می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.

همستر سوری/ طلایی: این نوع از نژادهای همستر، غالبا به‌عنوان حیوانات‌خانگی، نگه‌داری می‌شوند و گاهی به‌علت اینکه دارای رنگ طلایی خیلی روشنی هستند، به همستر طلایی نیز شناخته می‌شوند، اما همسترها همواره از لحاظ رنگ و اندازه مو، تغییر می‌کنند. این همستر مو‌بلند سوری، به همستر خرسی‌-عروسکی نیز شناخته  می‌شود و مدل مو بلند مشکی، همستر خرسی سیاه اروپایی نامیده می‌شود. همسترهای طلایی معمولا قدی در حدود 12 تا 16 سانتی‌متر دارند و در حدود 2 تا 4 سال هم عمر می‌کنند و گاهی هم  با اسامی مانند  همسترهای فانتزی یا همسترهای استاندارد شناخته می‌شوند. این همستر، پاهای بدون مویی دارد که از 4 پنجه در جلو و 5 پنجه در عقب تشکیل شده است.

ويژگي‌‌ها

ظاهري: اگرچه هر گونه متفاوت است، اما بیشتر اعضای این گروه ویژگی‌های کمی دارند. آنها دارای بدن‌های باریک و یا حتی گرد، اندام‌های کوتاه و دم‌های کوتاه هستند. خز آنها در رنگ‌های مختلفی از جمله سفید، قهوه‌ای، مشکی، قرمز، خاکستری و… به چشم می‌خورد. اندازه بزرگسالان بسته به نوع آن متفاوت است. این جوندگان در هر نقطه از حدود 5 سانتی‌متر، تا 33 سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌شوند. سنگین‌ترین آنها، برخی از گونه‌ها تقریباً به 453 گرم می‌رسند .

توليدمثل: بارداری همستر حدود 2 هفته طول می‌کشد. جوندگان حیواناتی هستند که تولیدمثل راحتی دارند و می‌توانند چند نوبت در سال تولیدمثل کنند. همستر نیز از این قاعده مستثنا نیست.
موش همستر در هر دوره بارداری که حدودا ۲ هفته (۱۵تا ۱۶ روز) طول می‌کشد بین ۵ تا ۱۸ بچه به دنیا می‌آورد. نوزادان در ابتدای تولد تا چند روز توانایی بینایی و شنوایی ندارند و بدنشان بی‌مو است. به نوزادان تازه متولدشده همستر تا ۲ یا ۳ هفته دست نزنید. بچه‌های همستر باید تا یک ماه پیش مادرشان باشند اما پس از یک ماه می توانند به‌طور مستقل زندگی کنند.
همسترها بین ۲ تا ۴ ماه بالغ می‌شوند و خود می‌توانند تولیدمثل کنند. بهتر است در دوران بارداری و پس از آن به همستر باردار غذاهای مقوی داد.
همستر کوتاه‌ترین دوره بارداری را در میان تمام پستانداران داراست. همان‌گونه که قبلا نیز بیان شد دوره بارداری موش همستر ۱۵ تا ۱۶ روز است. همسترهای ماده در تمامی سال به غیر از هنگام خواب زمستانی فعالیت تولیدمثلی دارند. قدرت باروری در فصل زمستان به‌دلیل میزان تابش نور کمی کاهش می‌یابد.
در صورتی که همستر ماده با سایر ماده‌ها نگه‌داری می شود توصیه می‌گردد همستر ماده باردار را به قفس جداگانه منتقل کنید.

مراقبت و نگه‌داري

تغذيه: همسترها، همه‌چیزخوارند. با اینکه آنها می‌توانند با خوراک‌هایی که در بیرون به صورت تجاری ویژهٔ آنها فروش می‌رود زندگی کنند اما مواد دیگری همچون سبزی‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها و مغز خشکبار را هم می‌خورند البته اگر فاسد شده باشند باید آنها را از این جانور دور نگه داشت. در همسترهای خاورمیانه‌ای دیده شده که در بسته‌های مواد خوراکی به‌دنبال حشرات می‌گردند. همسترها مدفوع خود را نیز می‌خورند تا مواد مغذی که در مدفوعشان جا مانده ‌است را بازیابی کنند.

محل نگه‌داري: براي نگهداري از همستر از ظروف شيشه‌اي (شبيه به آكواريم) استفاده مي‌شود كه مي‌تواند درب آن نيز بسته شود. بستر همستر نرمه چوب تجاري ريخته مي‌شود. همسترها روز خواب هستند و از غروب شروع به بازيگوشي مي‌كنند. باید در قسمت معتدل خانه دمای 20 تا 24 درجه قرار گیرد. زیر نور مستقیم آفتاب، سرما، جریان باد، راه رو و حمام نباید گذاشته شود.

امكانات: در صورتي كه در قفس همستر يك عدد چرخ و فلك يا سطح شيبدار مخصوص و يا تونل مخصوص قرار گيرد بازي كردن همستر را مي‌توانيد به‌خوبي مشاهده نمائيد. همستر به‌راحتي به شما عادت مي‌كند و از سر و كول شما بالا مي‌رود.

بيماري‌ها:

• دم خيسي: دم خیسی همستر یک بیماری حاد عفونی است و بیشتر در همسترهایی مشاهده می‌شود که به‌تازگی از شیر گرفته شده‌اند. علت این مشکل به‌صورت قطعی مشخص نیست؛ اما این احتمال داده شده است که یک باکتری به نام کامپیلوباکترعامل ایجاد این عارضه باشد؛ البته این بیماری می‌تواند به عواملی چون استرس، سروصدا و تغییرات غذایی هم مرتبط باشد. ممکن است همسترهای مبتلا به این بیماری خیلی زود جان خود را از دست بدهند و یا علائم دیگری چون اسهال (که موجب خیسی اطراف دم می‌شوند)، بی‌حالی، از دست دادن اشتها و به‌هم‌ریختگی و تیز شدن موها را داشته باشند. باید توجه داشت که همه همسترهایی که اسهال دارند، دم خیس ندارند اما اگر همستر هر کدام از علائم ذکر شده در بالا را داشته باشد باید هر چه زودتر او را نزد دامپزشک برد.
• اسهال: عوامل و بیماری‌های زیادی می‌توانند باعث بروز اسهال در همسترها شوند که از آن میان می‌توان به دم خیسی، تغییرات جیره غذایی، انگل روده و درمان با آنتی‌بیوتیک اشاره کرد. دادن بیش از حد سبزی‌ها و دیگر غذاهای تازه به همستر از علت‌های رایج اسهال در همسترها است؛ اما باید توجه داشت که در این مورد کاهش اشتها یا کم شدن فعالیت وجود ندارد و چنانچه اسهال با یکی از این دو علامت همراه باشد می‌تواند از اختلال دیگری خبر بدهد. از دست رفتن آب بدن یکی از دغدغه‌های مهم در زمان ابتلای همسترها به اسهال است؛ در نتیجه باید مطمئن شد که همستر در صورت ابتلا به اسهال به اندازه کافی آب مصرف می‌کند. در صورتی که همستر اسهال دارد، برای چند روز به او مواد غذایی تازه مثل سبزیجات ندهید و زمانی که مشکل او حل شد تغذیه او با مواد غذایی تازه را از سر بگیرید؛ البته این روند باید آرام‌آرام صورت بگیرد تا معده همستر به آن عادت کند؛ همچنین توجه داشته باشید که اگر همسترتان بی‌حال بود و میزان مصرف او کاهش پیدا کرد، حتماً باید به دامپزشک مراجعه کنید.

• عفونت تنفسی در همستر: عفونت‌های تنفسی می‌توانند منجر به بروز بیماری ذات‌الریه شوند. شما باید مراقب عطسه، ترشحات چشم یا بینی، خس‌خس سینه و مشکل تنفسی همستر خود باشید. اگر همستر گاهی  عطسه می‌کند، جای نگرانی وجود ندارد، مگر اینکه، کاهش اشتها، کم شدن فعالیت، خس‌خس سینه یا مشکلات تنفسی نیز به همراه عطسه وجود داشته باشند. به سخت نفس کشیدن همستر گوش کنید. اگر همستر دچار مشکل تنفسی شده باشد و یا صدایی شبیه خس‌خس داشته باشد، ممکن است به یک عفونت تنفسی مبتلا باشد. اگرچه که پس از انجام فعالیت بدنی، ممکن است مشکل تنفسی به‌وجود بیاید، اما به هر نوع خس‌خس که از همستر، حتی در حالت استراحت، شنیده می‌شود، توجه ویژه‌ای داشته باشید.

• ترشحات از بینی یا از چشم‌ها: همستر معمولا نباید ترشحات بینی داشته باشد، بنابراین به آبریزش بینی یا چشم‌های خیس او توجه کنید. عطسه گاه‌به‌گاه عادی است، اما اگر این علائم همراه با مقدار زیادی عطسه باشند، احتمالا همستر شما بیمار است.
  همستر ممکن است فقط یک سرماخوردگی ساده داشته باشد، اما همین سرماخوردگی ساده می‌تواند به ذات‌الریه تبدیل شود، بنابراین این علائم را جدی بگیرید و همستر را از نظر هر گونه علائم تشدید‌کننده در طول 24 تا 48 ساعت آینده، زیر نظر بگیرید.

• سالمونلوز: همسترهای بیمار علائمی مثل ژولیدگی موها، بی‌اشتهایی، علائم تنفسی، کاهش وزن، اختلالات تولیدمثلی همانند سقط جنین، وجود ترشحات چشمی و نرم و روشن شدن مدفوع را دارا هستند. بیماری از طریق گوارش منتقل می‌گردد و عواملی مانند تغذیه نادرست، وجود بیماری‌های زمینه‌ساز استرس و ضعف ایمنی در همسترهای کم‌سن و مسن، شرایط را برای ظهور بیماری فراهم می‌کند. عامل بیماری باکتری‌های سالمونلاتیفی موریوم و سالمونلا انتریتیدیس می‌باشد. به محض مشاهده بیماری یا مشکوک شدن به آن، اقدامات بهداشتی مانند جدا کردن همستر بیمار از همسترهای سالم را اجرا کنید و در اولین فرصت به نزد دامپزشک مراجعه کنید تا آنتی‌بیوتیک مناسب را برای درمان بیماری تجویز نماید. در ضمن چون سالمونلوز یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان می باشد باید مواظب باشید تا به وسیله حیوان‌خانگی خود مبتلا به سالمونلوز نگردید.

دستي‌كردن

برقراری ارتباط لازمه نگه‌داری از هر حیوانی است و بهترین زمان برای برقراری ارتباط هنگام غذا دادن به حیوان است (بهترین زمان برای غذا دادن به همستر صبح زود و یا هنگام غروب است). نخست یک تخمه به همستر بدهید.
همسترها ابتدا خجالت می‌کشد سپس آرام‌آرام شروع به شکستن می‌کند. بعد از آن دست را به‌آرامی وارد آکواریوم کرده و پشت گردن همستر را لمس کنید و بازی کنید. پس از رضایت او، همستر را در دست بگیرید. این کار را حداقل روزی 3 بار انجام دهید زیرا همسترها به بازی کردن علاقه زیادی دارند.
هیچ‌گاه همستر را از بالا رها نکنید زیرا دست و پایش به‌راحتی می‌شکند. همچنین بیدار کردن همستر و ترساندن آن موجب ناراحتی او می‌شود و این امکان وجود دارد که همستر دست شما را گاز بگیرد ولی گاز گرفتن معمولا بر اثر اضطراب و ترس او می‌باشد.
چنانچه همستر را با آرامی و ملایمت همراه با مقداری باج‌دهی (مثلاٌ دادن مقداري غذاي مورد علاقه موقع در دست گرفتن) معمولا بر کم‌رویی آن غلبه می‌کنید. همچنین همستری که به‌دلیل محیط نامناسب زندگی و یا صداهای اضافی تحت فشار قرار دارد اغلب اوقات آشفته بوده و تمایل به گاز گرفتن در او بیشتر است.
کار کردن بر روی حیوان برای اهلی و دست‌آموز کردن او را فقط در هنگامی که حیوان از لانه خود بیرون می‌آید انجام دهید. بیدار نمودن همستر مي‌تواند باعث عصبانیت و بدخلقی او گردد. همستر به‌خوبي با شما انيس مي‌شود. ابتدا به همستر اجازه دهید به محیط جدید خو بگیرد.
زمانی که آرام به‌نظر رسید شروع به گذراندن وقت خود در اطراف قفس همستر نمائید و به‌آرامی با حیوان صحبت نمائید تا به صدای شما عادت نماید. هنگامی که در حضور شما احساس راحتی نمود با دست خود شروع به دادن مقداری غذای خوشمزه (مثل تخمه آفتاب‌گردان- کشمش یا هر خشکبار دیگر) به همستر نمائید. هنگامی که همستر غذا را با خوشی از دست شما گرفت شما می توانید تلاش خود را برای گرفتن او شروع کنید. اجازه دهید کف دست شما راه برود. زمان برای این پیشرفت متغییر است و مخصوصا به سن حیوان بستگی دارد. همستر شما ممکن است به‌راحتی بپذیرد که شما او را در دست گیرید و یا ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد.

منابع

pethc.ir

گردآورنده: صغري تقي نسب