این بیماری (ICH)، ناشی از آدنو ویروس تایپ 1 در سگسانان است (CAV-1) که از نظر سرولوژیک و ایمونولوژیک در سراسر جهان، به ویروس آدنو ویروس انسان شباهت دارد. از جمله مترادفهای تاریخی این بیماری میتوان به بیماریهای انسفالیت روباه (foxencephalitis) و بیماری روبارت (Rubarth’s disease) اشاره کنیم. این بیماری نه تنها در سگها بلکه در کایوت، روباه، سمور، گرگ، پستانداران دریایی مثل شیر دریایی و حیوانات زیاد دیگری نیز گزارش شده است.
این ویروس از نظر ژنتیکی و آنتیژنی با ویروس CAV-2 متفاوت است. در واقع تایپ دو آدنو ویروس سگها باعث ایجاد بیماری تنفسی میشود.
از آدنو ویروسهای انسانی برای واکسنهای نوترکیب به سگها نیز استفاده میشود.
بهطور کلی این ویروس بهدلیل ساختار مقاومی که دارد، قادر است بهمدت طولانی در محیط حضور داشته باشد. مقاومت این ویروس آنچنان زیاد است که میتواند در برابر برخی از فرکانسهای اشعهی ماورای بنفش هم فعالیت کند همچنین در برابر برخی از مواد ضد عفونی (فرمالین، اتر، کلروفرم) نیز میتواند پایدار باقی بماند و این ویروس در دمای اتاق قادر است برای روزهای زیادی حضور داشته باشد. و در دمای پایینتر از 4 درجهی سانتیگراد نیز زندگی کند اما به مدت 5 دقیقه در دمای 50 تا 60 درجهی سانتیگراد عملکرد خود را از دست میدهد. این ویروس در اثر قطرات پخششده در هوا (Aerosol) در لوزهها مستقر میشود و سپس در غدد لنفاوی گسترش پیدا میکنند و بعد از 4 تا 8 روز وایرمیا (حضور ویروس در خون) میدهد. این ویروس به سراسر بافتها و ترشحات بدن از جمله بزاق، ادرار، مدفوع، سلولهای کبدی و عروقی و همچنین بخشی از CNS حمله میکند.
واکسیناسیون
دارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
دارد
منشا
ویروسی
علائم
این بیماری بیشتر در سگهای کمتر از یک سال دیده میشود البته لازم به ذکر است که در سگهای غیرواکسینه در هر سنی قابل انتقال است. بارها شده است که صاحبان حیوانات با دیدن علائم شدید و بردن به بیمارستان یا کلینیکهای دامپزشکی حیوان خود را در کوتاهترین زمان از دست دادهاند و آنها این تصور را میکردند که حیوانشان با علائمی که دارد، مسوم شده باشد اما با آزمایشات گرفته شده حضور این ویروس در خون دیده شده است. اما بهطور کلی علائم بالینی در سگهایی که از این ویروس جان سالم به در بردهاند عبارتند از:
استفراغ، شکم درد، بزرگ شدن کبد، اسهال (به همراه خونریزی یا بدون خونریزی)، افزایش میزان دمای بدن، افزایش سرعت نبض و تعداد تنفسات و در مواردی سختی تنفس در حیوان و ترشحات سروزی از بینی و چشم.
این ویروس میتواند به پانکراس، تیموس و معده و مثانه نیز آسیب وارد کند.
از موارد دیگر میتوان به التهاب حنجره و سرفههای مکرر اشاره کرد.
بهدلیل تکثیر در غدد لنفاوی منجر به بزرگ شدن آنها میشود. از دیگر علائم مهم میتوان به ادم زیرجلدی و اطراف گردن اشاره شود. همچنین در مواردی حیوان دچار افسردگی و تشنج نیز میگردد.
در مواردی نیز آسیب به CNS در روباهها و توله سگها دیده شده است.
تشخیص
دامپزشک مربوطه ابتدا هیستوری کامل حیوان را از شما میپرسد اعم از اینکه حیوان از چه زمانی علائمش شروع شده است. در این مدت با چه حیواناتی در تماس بوده است و محل نگهداری پتتان در چه محدودهای قرار دارد و اینکه آیا ضدعفونی مدون و منظمی برای محل زندگی او در نظر دارید از شما میپرسد تا اطلاعات اولیه را بهدست آورد و شروع به معاینات بالینی میکند و پس از انجام معاینات بالینی با انجام آزمایشات استاندارد، یک معاینهی دقیق از پت شما به عمل میآورد که این آزمایشات شامل آزمایشات خونی، شمارش گلبولهای خونی، آنالیز ادرار، ازمایشاتی برای شمارش آنتیبادیها علیه این ویروس میباشد.
پس از انجام این آزمایشات دامپزشکان از تکنیکهای تصویربرداری نیز استفاده میکنند. برای مثال رادیوگرافی از محوطهی شکمی تا وجود هرگونه مایع اضافی در حفرهی شکم یا تغییر در ساختار کبد (بزرگ شدن یا نکروز کبدی) را مورد بررسی قراردهند. البته لازم به ذکر است که برای تشخیص قطعی از کبد نمونه برداری (بایوپسی) هم میکنند.
درمان
این بیماری همانند دیگر بیماریهای ویروسی درمان قطعی ندارد و درمانها تنها بهصورت درمانهای علامتی هستند. اگر چنانچه حیوان در مراحل اولیه باشد و عارضه نداشته باشد درمان بهصورت سرپایی انجام میگیرد اما در صورت حاد بودن پت شما باید بستری گردد.
از جمله اقداماتی که طی درمان این بیماری انجام میگیرد، آبدرمانی است تا بدین روش، كمبود آب ناشي از اسهال و استفراغ شديد جبران گردد و الکترولیتهای بدنش به تعادل برسند.
طی این بیماری، پت ممکن است مقدار زیادی مواد معدنی ضروری از دست دهد که با داروها و مکملها جبران میشود.
در صورت اختلال در عملکرد انعقاد خون و اجزای خونی، اقداماتی انجام میگیرد (استفاده از DIC و خون تازه و غیره).
از دیگر اقدامات طی درمان، حمایتهای تغذیهای است برای مثال وعدههای غذایی مکرر و کوچک بهدلیل تحمل و بهینه سازی مصرف نیتروژن. در واقع دامپزشک حیوانتان با دادن برنامهی مرتب میزان پروتئین بدن پتتان را تنظیم میکند تا ترمیم بافتهای آسیب دیده بهخوبی انجام بگیرد. (البته با داشتن برخی از علائم، محدودیت مصرفي در استفاده از پروتئین برای حیوانتان داده ميشود)
در صورتی که حیوان نتواند تغذیهی خوراکی را انجام دهد، دامپزشک مربوطه با تزریقات وریدی به مدت 5 روز، مواد لازم بدن سگ را تامین میکند.
همچنین در صورت صلاح دید دامپزشکتان، برای از بین بردن علائم ثانویهی باکتریایی، از آنتیبیوتیکها استفاده میشود.
پیشگیری
همانطور که میدانید بهترین روش برای پیشگیری از این بیماری واکسیناسیون است اگرچه واکسیناسیون بهطور کامل در برابر ICH محافظت ایجاد نمیکند اما این روش یکی از متداولترین روشها برای مصونیت پتتان در برابر این ویروس میباشد و میتواند عفونت را تا حد زیادی کاهش دهد. اما بهطور کلی پروتکل واکسیناسیون این ویروس به این صورت است که سگ از 6 تا 8 هفتگی واکسن اول را دریافت میکند و پس از آن هر 3 تا 4 هفته تکرار واکسن زده میشود تا 16 هفتگی و پس از آن هر 3 سال یک بار واکسن بهصورت تقویتکننده زده میشود اما این نکته قابل اهمیت است که در مناطقی که شیوع این بیماری بسیار زیاد است تقویت کننده سالانه زده میشود.
نکاتی برای صاحبان پت
- به دلیل ساختار خاص این ویروس و حضور آن در محیط، یکی از روشهای پاکسازی به وسیلهی مواد ضدعفونی کنندهای مثل سدیم هیدروکسید، فنول و ترکیبات یددار است که بسیار سوزاننده هستند اما پاکسازی بهوسیلهی بخار آب هم یکی از روشهای سریع میباشد.
- با مشورت با دامپزشک خود بهطور مدون و برنامهریزی شده بر وضعیت مایعات، الکترولیتها، اسید و باز و دیگر مواد ضروری بدن حیوانتان بررسی داشته باشید و چنانچه نارسایی در عملکرد کبد و کلیهی حیوانتان مشاهده کردید بلافاصله با دامپزشک مشورت کنید.
- در زمان بیماری، برای پت خود، مکان امني را برای استراحتش در نظر بگیرید و از تماس پتتان با حیوانات دیگر بهشدت بپرهیزید.
- بعد از واکسیناسیون یا در زمان بیماری بر رژیم غذایی حیوانتان نظارت کامل داشته باشید و از غذاهای مقوی استفاده کنید.
- به این نکته توجه داشته باشید که حیوان شما حتی پس از بهبودی کامل هم تا مدتی ناقل بیماری است.
منابع
pethc.ir
petmd.com
Common Diseases of Companion Animals
Infectious diseases of the dog and cat by Craig E Greene