مرغ مینا (Myna)

مرغ مینا پرنده‌ای کوچک است که توانایی تقلید صدا دارد و انسان‌ها از سالیان بسیار دور به پرورش و نگه‌داری از این پرنده علاقه‌مند بوده‌اند. تاریخ اهلی شدن آن چندان مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که حد‌اقل سه هزار سال قبل این پرنده برای اولین بار در هندوستان اهلی شده باشد.
مینا پرنده‌ای از خانواده سار «استوماتیده» است که به دو صورت وحشی و اهلی یافت می‌شود و دارای نژادهای مختلفی است که معروف‌ترین این نژادها مینای گوشواره‌ای و مینای معمولی است، نام این پرنده در زبان فارسی «مینا»، «مرغ مینا»، «مینای سخنگو» و «مرغ مقلد» است، در زبان عربی «المینه» و در زبان انگلیسی Myna, Mynah, Mina, Mynas, Minah و در زبان فرانسوی و اسپانیایی به آن Martin و در زبان آلمانی به آن Beo و در زبان ترکی Mina است. نام «مینا» در حقیقت یک نام هندی است که ریشه‌ای سانسکریتی دارد و از زبان هندی به سایر زبان‌ها راه یافته ‌است.
گونه وحشی این پرنده در جنگل‌ها و دشت‌ها پراکنده‌ است و گونه اهلی آن را می‌توان در بسیاری از خانه‌ها مشاهده کرد. مرغ مینا پرنده‌ای کاملاً اجتماعی و پر‌سرو‌صدا است که تا حدودی مانند سارها حالت تهاجمی دارد. اگر به هر دلیلی مورد آزار و اذیت قرار گیرد یا احساس خطر کند، به درختی نزدیک در حوالی لانه اش رفته و صداهای بسیار بلند و ناهنجاری را به معنای اعتراض از خود درمی‌آورد. آنها خود را سریعاً با محیط وشرایط اطرافشان تطبیق می‌دهند. بیشتر اجتماع آنها در زمین‌های بایر و اطراف باغ‌ها می‌باشد مرغ مینا حداکثر ۱۵ سال عمر می‌کند.
مینای آسیایی دارای پرها و دم خاکستری‌رنگ به همراه لکه های سفید انتهایی می‌باشد. پوست و منقار نارنجی رنگ از ویژگی‌های این پرنده آوازخوان می‌باشد. بال‌های مینا بسیار قدرتمند می‌باشند و به آن این امکان را می‌دهند تا ارتفاع زیادی پرواز کند، همچنین پاهای قوی مینا سبب میشود به‌آسانی جست‌و‌خیز کند و بالا و پایین بپرد.

ویژگی‌ها

زیستگاه: زیستگاه مینای معمولی به‌طور طبیعی در مناطقی از شرق افغانستان تا جنوب غربی چین واقع شده ‌است. آنها اغلب سرزمین‌های باز و کم‌درخت را برای زندگی ترجیح می‌دهند. اما در بعضی از موارد در میان تمدن شلوغ شهری هم مانند پارک‌ها، گلخانه‌ها و مزارعی که به دست انسان‌ها ساخته شده ‌است دیده می‌شوند. این پرنده انسان را از وجود مار مطلع می‌سازد و با مشاهده این حیوان با سروصدای زیاد محل وجود مار را به انسان نشان می‌دهد.

ظاهری: مینای معمولی سر و گردنی سیاه رنگ و پشت و سینه آن قهوه‌ای رنگ و در هنگام پرواز لبه‌های دم و زیر بال‌ها به رنگ سفید دیده می‌شوند. منقار و پاها و پوست پشت چشم‌ها به رنگ زرد است. رنگ پر مینای ماده همانند مینای نر است اما جثه کوچک‌تری دارد و رنگ پر و بال آن کم‌رنگ‌تر است. این پرنده بر خلاف بسیاری از پرندگان به جای جهیدن بر روی زمین راه می‌روند. لکه‌های زرد موجود در پس‌سر مینای گوشواره‌ای در مینای معمولی دیده نمی‌شود یا به صورت‌های دیگر و رنگ‌های دیگر ظاهر می‌شوند برای مثال در «مینای بانک» این لکه به رنگ پرتقالی است. لبه‌های دم پرنده در گونه مینای معمولی به رنگ سفید است و در مینای دمگاه سفید، رنگ پرهای اطراف دم پرنده نیز به رنگ سفید است. طول بدن مینای معمولی 20-25 سانتی‌متر می‌باشد.
مینای گوشواره‌ای: به‌طور کلی رنگ پر و بال تمام انواع مینای گوشواره‌ای سیاه متالیک است که در صورت تابش نور به رنگ‌های ارغوانی رنگین‌کمان، فیروزه‌ای یا سبز تیره در می‌آیند.
تمامی انواع مینای گوشواره‌ای، لکه‌های زردی در پشت و زیر چشم دارند که اندازه آن از گونه‌ای به گونه دیگر متفاوت است و رنگ آن از زرد تیره تا زرد روشن متفاوت است، به این لکه‌ها «گوشواره» می‌گویند. تعداد این لکه‌ها معمولاً در پس‌سر دو عدد و در زیر چشم یک عدد می‌باشد و در برخی از گونه‌ها ممکن است که این لکه‌ها به یکدیگر متصل شده و لکه زرد بزرگی در پس‌سر پرنده تشکیل دهند.

تکلم: مینا پرنده ای آوازخوان می‌باشد، زندگی در کنار انسان به‌عنوان حیوان خانگی سبب شده تا مهارت سخنوری نیز در آن تقویت شود و رقیب طوطی خاکستری در حرف زدن محسوب می‌شود.
میناها در تقلید صدا مهارت بالایی دارند. اگر در طول روز برای آموزش پرنده خود وقت بگذارید شاهد پیشرفت آن خواهید بود. سعی کنید در طول روز با پرنده خود صحبت کنید و اگر این امکان را ندارید برایش تلویزیون و یا رادیو روشن کنید تا سرگرم شود. با این کار مهارت تکلم در پرنده تقویت می‌شود.

تولیدمثل: در شهر، مینای بالغ لانه خود را زیر لبه پشت بام می‌سازد و اما در بیرون شهرها معمولاً لانه خود را در سوراخ درخت‌ها می‌سازد یا این که از لانه‌های قدیمی پرندگان دیگر استفاده می‌کند. لانه مینا از علف و شاخه‌های نازک همراه با تکه‌های کاغذ و غیره ساخته می‌شود. هردو والدین جوجه‌ها را بزرگ می‌کنند و لانه را نیز به کمک هم می‌سازند. قبل از تخم‌گذاری پرنده نر چنانچه کاکل داشته باشد کاکل خود را برمی‌افرازد و در معرض دید پرنده ماده می‌گذارد و منقار خود را بالا و پایین می‌برد و از خود صدای مخصوصی درمی‌آورد و اقدام به تمیز کردن پر و بال پرنده ماده می‌کند و بدین گونه سعی می‌کند توجه پرنده ماده را به طرف خود جلب کند. البته گاهی نیز دیده شده که دو پرنده نر در کنار هم این رفتارها را از خود نشان داده‌اند. پرنده ماده نیز در قبال رفتارهای جنسی پرنده نر تحریک شده و به‌آرامی روی نشیمنگاه نشسته و با پایین آوردن بدن خود، پرنده نر را به جفت‌گیری دعوت می‌کند. جفت‌گیری چند ثانیه بیشتر به طول نمی‌کشد و ممکن است که پرنده نر چندین بار در یک روز جفت‌گیری کند اما در واقع برای بارور کردن یک خوشه تخم، فقط یک بار جفت‌گیری کافی است. پس از جفت‌گیری پرنده ماده خود را برای تخم‌گذاری آماده می‌کند.
میناها در فصل جفت‌یابی به‌‌منظور لانه‌سازی و جلب جفت با هم می‌جنگند. لانه خود را در صخره‌ها و یا حفره‌های درختان می‌سازند. به‌منظور لانه‌سازی از شاخ و برگ درختان، پرهای سایر پرندگان و تقریبا هر چیز در دسترس استفاده می‌کنند.
مینای ماده 3-4 تخم می‌گذارد و حدود 20 روز روی آنها می‌خوابد، دوره غذادهی جوجه ها 1 ماه طول می‌کشد و هر دو پرنده نر و ماده جوجه ها را تغذیه می‌کنند.

تعیین جنسیت: به‌منظور تعیین جنسیت مینای خود می‌توانید از آزمایش DNA کمک بگیرید، یک پر و یا یک قطره خون پرنده می‌تواند جنسیت پرنده شما را مشخص کند.

مراقبت و نگه‌داری

آنها پرندگانی پر‌جنب‌و‌جوش، بازیگوش و کنجکاو می‌باشند. قفس آنها را در مکانی تعبیه کنید که در معرض رفت‌و‌آمد شما باشد و پرنده شما را ببیند. آشپزخانه مکان مناسبی برای نگه‌داری پرنده نیست زیرا میناها به عفونت‌های دستگاه تنفس حساس می‌باشند. قفس همچنین نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشد. بهتر است قفس در ارتفاع 1.5 متری از سطح زمین نصب شود تا پرنده بر محیط خانه مسلط باشد. پهنای قفس مینا باید حداقل 1 متر و ارتفاع آن 60 سانتی‌متر باشد. استفاده از نشیمنگاه های ریسمانی و نخی توصیه نمی‌شود، از میله‌های چوبی استفاده کنید.
میناها عاشق بازی می‌باشند، از آینه، تاب، زنگوله و یا نردبان‌های چوبی در قفس استفاده کنید. اجسام گرد و کوچک مثل دانه‌های تسبیح بسیار خطرناک هستند زیرا ممکن است توسط پرنده بلعیده شوند.
میناها نسبت به آلودگی های قارچی بسیار حساس اند، ظرف آب و غذای پرنده در پایان روز با آب و صابون شسته و خشک شود. آب تازه به‌صورت روزانه در اختیار پرنده باشد و وعده‌های غذایی طوری در دسترس پرنده قرار داده شوند که به‌طور کلی مصرف شوند.
اگر قصد دارید به مینای خود آموزش دهید بهتر است یک مینای 6  هفته ای خریداری کنید. مینا با رسیدن به سن 3-4 ماهگی شروغ به آوازخواندن می‌کنند. مهارت مینا در حرف زدن بستگی به هوش پرنده و میزان وقتی که برای آموزش صرف می‌کنید، دارد.
میناها به استراحت کافی در طول شب احتیاج دارند، برای این منظور قفس را در محیطی آرام با نور ملایم قرار دهید.
دمای ایده‌آل برای میناها 25 درجه می‌باشد.
به‌منظور حمام و آب‌بازی می‌توانید از کاسه‌ای آب ولرم در قفس استفاده کنید.
به هیچ وجه در قفس مینا و یا کنار آن از پرنده کوچک‌تری نگهداری نکنید، میناها بسیار قلمروطلب می‌باشند و به آنها حمله می‌کنند.
به‌منظور حفظ سلامت و شادابی پرنده خود، در طول روز فضای مناسب پرواز را در اختیار آن قرار دهید. درب و پنجره‌ها کاملا بسته باشند و پنکه خاموش باشد. آزاد ماندن پرنده در محیط خانه بسیار خطرناک است و ممکن است پرنده آسیب جدی ببیند.

تغذیه: مینا پرنده‌ای همه‌چیزخوار است و در طبیعت بیشتراز انواع میوه‌ها، دانه‌ها، حشرات و جانوران کوچک مثل ملخ و پروانه تغذیه می‌کند. برگ‌ها را زیر و رو می کند و سعی می‌کند کرم‌ها و حلزون‌های مخفی‌شده در زیر برگ‌ها را شکار کند. البته علاوه بر میوه‌جات و دانه‌جات از کرم‌خاکی، گل و فضله ماکیان نیز تغذیه می‌کند. از موش، قورباغه و مارمولک نمی‌ترسد و آنها را شکار می کند و حتی در صورت لزوم به تخم سایر پرندگان نیز رحم نمی‌کند. گاهی اوقات نیز بر پشت گاو می‌نشیند و حشرات موجود روي پوست آن ‌را می‌خورد. میناها در طبیعت عموما لاشه‌خواری می‌کنند، حشرات، موش‌ها، میوه ها و سبزیجات غذای آنان را تشکیل می‌دهند.
بهتر است غذای روزانه مینا ترکیبی از پروتئین‌ها، چربی‌ها به میزان بسیار محدود و میوه و سبزیجات تازه باشد. پلیت‌های تجاری آماده با میزان بسیار محدود آهن نیز توصیه می‌شوند. موز، سیب، پرتقال، هلو و گلابی به میزان محدود و هر 4-3 روز مصرف شوند.
میناها به لاروهای خشک‌شده کرم‌ها، سوسک‌ها و حشرات به‌منظور تامین پروتئین بدن خود وابسته‌اند. این غذاها را به‌صورت آماده و خشک‌شده می‌توانید تهیه کنید.
میناهایی که با پلیت‌های غذایی مرغوب تغذیه می‌شوند نیازی به مصرف ویتامین‌های اضافی ندارند، در صورت تشخیص دامپزشک و با نظارت او می‌توانید از افزودنی‌ها استفاده کنید.

بیماری‌ها: میناها مستعد به عفونت‌های تنفسی می باشند. بیماری‌های انگلی و قارچی متعدد در آنها دیده می‌شود که عمدتا به فضای نگه‌داری و یا غذای آنان مربوط است. در صورت مشاهده هرگونه بی‌حالی، کم‌اشتهایی، پرریزی شدید و یا افتادگی بالها، عدم تعادل پرنده و تغییر رنگ و حالت مدفوع به دامپزشک مراجعه کنید.

منابع

pethc.ir
birds.com
onlypet.com
wikihow.com
sciencedaily.ir
britannica.competworld.com

گردآورنده: فرزین کاظمی لیف شاگرد