لاك ‌پشت (Turtle)

لاک ‌پشت جانداری خزنده، تخم‌گذار و علف‌خوار است که بدنش در یک پوشش استخوانی قرار دارد و فقط سر، دست‌ها، پاها، و دمش از آن بیرون است و هرگاه احساس خطر کند دست ‌و پای خود را به داخل آن می‌کشد و پنهان می‌شود. لاک‌پشت حیوانی است گیاه‌خوار و به‌ندرت حشره می‌خورد. در بین گیاهان از هیچ چیز بیش از جوانه‌های نورس کاهو لذت نمی‌برد.

انواع لاك پشت

لاک ‌پشت‌ها برحسب محیط زیست به چهار دسته تقسیم می‌شوند: ۱- رودخانه‌ای ۲- دریایی ۳- خاکی ۴- بی‌لاکان که لاک در آنها از چندصد قطعه استخوان کوچک به‌وجود آمده و به‌طور ناقص رشد کرده‌اند.

لاک پشت هورس فیلد: گونه خاک‌زی آسیایی است. پراکندگی جغرافیایی این لاک پشت شامل ایران، افغانستان، پاکستان، روسیه، غرب چین، قزاقستان، ترکمنستان و سواحل دریای خزر است. از آن به عنوان لاک پشت روسی یا افغانی یاد می‌شود. به‌خصوص اینکه روس‌ها عمده‌ترین پرورش‌دهنده و صادرکننده این گونه لاک پشت به‌عنوان حیوان‌خانگی هستند.

لاک پشت هرمان: لاک پشت بومی و خاک‌زی کشورهای ترکیه، بلغارستان، اسپانیا و یونان است. از نظر فرم تا حد زیادی مشابه نژادهای مدیترانه‌ای است ولی با هیکلی کوچک‌تر و دمی بلندتر. نقش‌های روی لاک مانند اثر انگشت انسان به‌نظر می‌رسند. به‌عنوان حیوان‌خانگی طرفداران فراوانی دارد.

لاک پشت پشت لولایی: لاک در قسمت عقبی دارای انحنای خاصی است که مانند پوششی محافظ برای پاها عمل می‌کند. این نژادها نیز در اصل آفریقایی هستند و به زندگی در مناطق حاره و مرطوب عادت دارند. اهل شکارند و به رژیم غذایی متنوعی نیازمندند. پهنای لاک ممکن است به ۲۵ تا ۳۰ سانتي‌متر برسد.

لاک پشت‌های سیامی: پس‌زمینه بدن سیاه است که توسط خال‌های زرد‌رنگی تزيين شده است. جثه کوچکی دارند (حداکثر ۲۰ سانتي‌متر) و اساسا آبزی هستند. این لاک پشت‌ها به یک فضای خشک در کنار محیط آبی نیاز دارند.

لاک پشت های خاک‌زی: نسبتا بزرگی هستند. پهنای لاک آنها به ۳۰ سانتی‌متر می رسد. در شمال آفریقا و سواحل دریای مدیترانه یافت می‌شوند. در اروپا طرفداران فراوانی دارد و مردم زیادی از آنها به‌عنوان حیوان‌خانگی نگهداری می‌کنند.

لاک پشت لاک نرم: انواعی هستند که در تمام عمر در آب زندگی می‌کنند و ممکن است طول بدنشان به سی سانتی‌متر هم برسد. این لاکپشت ها به‌شدت قلمروگرا هستند. لاک در تمام مدت عمر حالت نرم و ارتجاعی اولیه خود را حفظ می کند.

ويژگي‌ها

ظاهري: پوست بدن زبر، ضخیم و خشک که توسط پولک‌هایی (که منشاء بشره‌ای دارند و باعث می‌شود که آب از بدن آنها از بین نرود و جانور کمتر به آب نیاز پیدا کند) پوشیده شده است. دست و پا کوتاه هستند و چنگال‌هایی در انگشتانشان دیده می‌شود.
همه خزندگان دندان‌های مخروطی دارند  به‌جز لاک ‌پشت‌ها که منقار دارند. این جانور خزنده بدنش در پوشش سختی به نام لاک از جنس استخوان قرار گرفته است. لاک از قطعات استخوانی پهن که به هم جوش خورده‌اند درست شده ‌است که به ستون مهره‌های لاک پشت چسبیده است. لاک‌ها در شکل و رنگ‌های مختلف هستند و این اختلاف به زیست‌شناسان در تشخیص انواع لاک پشت‌ها کمک می‌کند. لاک پشت‌ها به دلیل سنگین بودن لاکشان به‌کندی حرکت می‌کنند. آنها دندان ندارند. اما آرواره‌های استخوانی آنها لبه‌های برنده دارد و دارای منقار هستند. فکی سخت دارند و از منقار شان که تیز است برای جویدن طعمه استفاده می‌کنند. لاک پشت‌ها سری تیز و یا تقریبا سه‌گوش دارند. بیشتر لاک‌پشت‌ها در پاهای خود 5 انگشت دارند که چنگال‌هایی بر روی آنها قرار دارد. پوست پاهای آنها پولکی زبر دارد و پاها کوتاه است و این جانور آهسته راه می‌رود. لاک‌ پشت‌ها چشمانی تکامل‌یافته و دیدی خوب دارند.  برخی از لاک ‌پشت‌ها دمی نسبتا بزرگ و برخی دیگر دمی کوچک دارند و یا اصلا دم ندارند.

توليدمثل: احتمال داده می‌شود که ماده‌ها هنگامی که به سن 30 تا 50 سالگی می‌رسند تخم‌گذاري را شروع می‌کنند ولی این امر به‌طور دقیق مشخص نشده است. بین هر دو دوره تخم‌گذاري معمولاً 2 تا 4 سال فاصله وجود دارد اما ماده تا سنین 70 تا 100 سالگی توانایی تولیدمثل را دارا است. جالب این است که معمولاً ماده‌ها به همان محلی که به دنیا آمده‌اند براي تخم‌گذاري باز می‌گردند. وزن متوسط لاك پشت‌هاي تخم‌گذار از 136 کیلو تجاوز کرده و متوسط طول آنها یک متر یا بیشتر است آنها در هر دوره تخم‌گذاري حدود 110 تخم می‌گذارند پس از تخم‌گذاري حدود 55 روز بعد تخم‌ها تبدیل به نوزاد می‌شود.
لاك‌پشت ماده پس از جفت‌گیري با دو پاي عقبی خود که داراي ناخن‌هاي قوي هستند زمین را می‌کند و تخم‌ها را در عمق 12 سانتی‌متري آن می‌گذارد و با‌دقت و حوصله فراوان خاك‌ها را سر جاي خود ریخته و زمین را مسطح می‌کند به‌طوری‌ که محال است کسی بتواند به وجود آنها پی ببرد. معمولاً نوزادان از چهار تا هشت هفته بعد سر از تخم در می‌آورند. هر روز باید مدتی مقابل نور خورشید قرار بگیرند تا قوي گردند.

تعيين جنسيت: اغلب گونه‌ها دوجنسی هستند، با این حال هنگامی که جوان هستند تشخیص نر و ماده ممکن نمی‌باشد.
نرها دم طویل دارند. قسمت شکمی لاک در نرها مقعر است.
لاک پشت ماده بزرگ تر از لاک پشت نر است ( لاک بزرگ تری دارد).
در لاک پشت های آبزی آمریکایی از نژاد Terrapene رنگ عنبیه در نرها قرمز و در ماده ها زرد قهوه ای می‌باشد.
آلت تناسلی در نرها به‌صورت یک برآمدگی در کف کلوآک قرار دارد و بیضه‌ها به کلیه ها چسبیده اند. ماده ها دارای یک جفت تخمدان هستند که به‌صورت معلق در بخش پشتی حفره بطنی  قرار دارند و حاوی تعداد زیادی فولیکول هستند.
اختلاف اندازه بین بیشتر لاک پشت‌های نر و ماده ممکن است تا رسیدن بلوغ جنسی لاک ‌پشت‌ها آشکار نباشد (و رژیم غذایی همچنین می تواند در اندازه لاک پشت نقش داشته باشد).
درلاک‌ پشت گوش قرمز نر، بلوغ جنسی تقریباً زمانی است که طول آنها به 100 سانتي‌متر می‌رسد (در حدود دو تا پنج سالگی).

مراقبت و نگه‌داري

تغذيه: کاهو غذای اصلی و بقیه سبزیجات غذای جانبی او را تشکیل می دهند. مقدار غذای مصرفی که لاک پشت‌ها در طول روز دارند اندک است. لاک پشت‌های جوان نیاز به غذای بیشتری دارند.در سنین بالاتر احتیاج به سبزیجات و میوه دارند.
هویج در رژیم غذایی لاک پشت بالغ بسیار مهم است.غذا را باید در مقدار کم و تعداد دفعات زیاد در دسترس لاک پشت قرار دهید.
فقدان ویتامین ها و کلسیم، غذاهای بسیار سرد و آلوده به سم‌هایی که برای مبارزه با حشرات و آفات گیاهی به‌کار می روند مشکلاتی ایجاد می کنند که گاهی منجر به مرگ حیوان می شود.

محل نگه‌داري: اکثر مکان‌هایی که براي نگه‌داري آنها انتخاب می‌شود تنگ و کوچک هستند در حالی که نباید در چنین جایی زندگی کند و به اسارت خویش آگاه گردد. مکانی به عرض و طول 4 متر می‌تواند جاي مناسبی براي زیست این حیوان باشد در حالی که در اثر ناآگاهی صاحبان در قوطی یا داخل کارتن نگه‌داري می‌شوند.

• فضای مورد نیاز برای نگهداری از لاک ‌پشت خاکی:لاک‌ پشت‌های خاکی به کلی فضا برای گشت‌وگذار احتیاج دارند. محیطی که برايشان در نظر می‌گیرید باید بیرون از خانه باشد، هم آفتاب‌گیر باشد و هم فضاهایی سایه‌دار داشته باشد. تا لاک‌ پشت بتواند احساس امنیت کند.
  رطوبت فضایی که لاك ‌پشت در آن زندگی می‌کند براي سلامتی‌اش اهمیت زیادی دارد. برای این کار لازم هست یه لایه کود گیاهی بدون بو در محل زندگی‌اش بریزید.
  لاک‌ پشت‌های خشکی‌زی به آب برای شنا کردن احتیاج ندارد اما لازم هست که هر چند وقت یک بار توی آب ولرم قرار بگيرند تا آب بدنشان تامین بشود. البته هميشه یه ظرف کم‌عمق برای آب خوردن توی محل نگهداريشان بگذاريد.

• فضای مورد نیاز برای نگهداری از لاک پشت آبی: یك لاک ‌پشت‌ آبی بالغ به یك آکواریم با حجمی حدود ۴۰۰  لیتر آب احتیاج دارد که عمق آب حدود دو برابر طول لاک و طول فضای آبی حدود ۴_۶ برابر طول لاک لاک پشت باشد. علاوه بر این به فضایی هم برای آفتاب گرفتن و خشک شدن هم احتیاج دارند. دقت داشته باشيد آکواریوم به یه فیلتر اساسی و تعویض مرتب آب هم احتیاج دارد، چون لاک ‌پشت‌های آبی مستعد قارچ و مشکلات پوستی هستند.

نكاتي براي صاحبان پت

• دستان خود را با آب گرم و صابون بشوئید (چه در موقع حمل حیوانات و چه در هنگام دست زدن به وسایل آنها).
• در زمان شستن و تمیز کردن قفسه حیوانات و یا حتی تعویض آب از دستکش و ماسک استفاده کنید.
• همیشه تماس کودکان را با خزندگان به حداقل برسانید.
• خزندگان خانگی را از آشپزخانه و میز غذاخوری به‌دور نگه دارید.
• سایر حیوانات‌خانگی را از خزندگان جدا نگه دارید.
• به‌طور منظم حیوانات را نزد دامپزشک برده و از انجام تست‌های آزمایشگاهی غافل نشوید.
• هرگز وان حمام یا دستشویی را محل شنای حیوانتان قرار ندهید.
• زمانی که لاک پشت یا لانه‌ی آن را تمیز می‌کنید هرگز چیزی نخورید و حتی سیگار هم نکشید.
• وقتی که حیوانتان شما را مجروح ساخت محل زخم را کاملاً شسته و به پزشک مراجعه کنید چون که این جراحت‌ها به‌راحتی عفونی می‌شوند.

منابع
آنچه صاحب حیوانات خانگی باید بداند، مولفین دکتر احمد رضا الهیار ترکمن، دکتر خشایار افشارپاد،انتشارات مرزدانش،نوبت اول -1396

pethc.ir
petzip.ir
petpors.com

گردآورنده: صغري تقي‌نسب