فنچ زبرا (Zebra Finch)

فنچ‌هاي زبرا بهواسطه فراواني و سهولت نگهداري، يكي از اولين گزينه‌هاي انتخاب توسط مبتديان مي‌باشند. سايز كوچك و طول عمر طولاني، آنها را براي زندگي در محيط خانواده مناسب ساخته ‌است. آنها در رنگ‌های متنوع دیده می‌شوند. طول عمر آنها در طبیعت به 10 سال می‌رسد که این عدد در اسارت بین 3-5 سال می‌باشد.
فنچ‌های زبرا را با نام‌های chestnut-eared finch و یا spotted-sided finch نیز می‌شناسند. نام علمی آنها Poephla guttata می‌باشد.
خاستگاه فنچ‌های زبرا نواحی مرکزی استرالیا می‌باشد. آنها همچنین درگله‌های بزرگ در نواحی شرقی اندونزی یافت می‌شوند. آنها تمایل به زندگی در مناطق پوشیده از گیاه و جنگل‌های نزدیک رودخانه و یا آبشارها دارند.
فنچ‌های زبرا به‌آسانی با شما خو می‌گیرند و به محیط منزل عادت می‌کنند. هرچه بیشتر با آنها صحبت کنید و یا هنگامی که منزل نیستید برا‌يشان رادیو را روشن بگذارید، آنها نیز بیشتر با شما احساس راحتی می‌کنند. آنها رضایت خود را با آواز خواندن و جنب‌و‌جوش در قفس نشان می‌دهند.
آنها پرندگانی به‌شدت اجتماعی و صلح‌طلب هستند و علاقه دارند در گله زندگی کنند. نگه‌داری تکی از آنها سبب افسردگی و بیماری می‌شود. آنها مناسب نگه‌داری در فضای کوچک و آپارتمان‌ها هستند و سروصدای کمی تولید می‌کنند.
آنها در طول روز به توجه زیادی نیاز ندارند و با جفت خود خوش می‌گذرانند. برخلاف طوطی‌ها که به ساعت‌ها تمرین و بازی در طول روز احتیاج دارند، فنچ‌ها خودشان را با سایر فنچ‌ها، آواز خواندن و لانه ساختن سرگرم می‌کنند. آنها بسیار پرانرژی و فعال هستند، به‌طورمعمول هر زمان که آنها را تماشا کنید در حال بازی و آواز خواندن هستند.
گونه‌های بسیاری از فنچ‌ها در طبیعت وجود دارند و یکی از معروف‌ترین آنها، فنچ زبرا می‌باشد. در بین انواع فنچ‌ها، فنچ زبرا به‌واسطه قیمت ارزان و در دسترس بودن، بین پرورش‌دهندگان و خانواده‌ها محبوب‌تر است.
این گونه فنچ به‌سبب شرایط نگه‌داری آسان و هزینه نگه‌داری پایین بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌ است. اگر برای اولین بار قصد نگه‌داری از پرنده خانگی را دارید آنها گزینه مناسبی برای شما خواهند بود. در بین انواع فنچ‌ها، فنچ زبرا توجه و مراقبت کمتری نسبت به سایرین احتیاج دارد.

ويژگي‌ها

ظاهری: فنچ زبرا جثه کوچکی دارد ولی کوچک‌ترین عضو فنچ‌ها نیست. نام آن از الگوی پرهای ناحیه سینه و صورتش گرفته شده است. زبراهای نر در طبیعت به رنگ خاکستری متمایل به طوسی هستند و انگار قطره اشکی به رنگ مشکی از چشمانشان سرازیر شده است. پرهای ناحیه شکم به رنگ سفید شیری و دم‌ها به رنگ خاکستری تیره می‌باشند. تولیدمثل در اسارت سبب شده تا تنوع رنگی نرها بسیار بیشتر شود. گونه‌های نارنجی یکی از خصوصیات برجسته آنهاست که هنگام بلوغ و در فصل جفت‌گیری درخشان‌تر و براق‌تر می‌شود.
تنوع رنگی ماده‌ها کمتر می‌باشد، منقار ماده‌ها کم‌رنگ‌تر از نرها و رنگ پر آنها نیز به درخشانی نرها نیست. ماده‌ها نیز در رنگ‌های نسکافه‌ای، سفید و خاکستری یافت می‌شوند.

تکلم: تکلم در فنچ‌ها دیده نمی‌شود و قابلیت تقلید صدا در آنها نسبتا ضعیف است اما آوازخوانی یکی از ویژگی‌های آنهاست. فنچ‌های نر مهارت زیادی در آوازخوانی دارند، آنها هنگام طلوع خورشید و در طول روز، خصوصا هنگامی که خوشحال باشند آواز می‌خوانند، این قابلیت در ماده‌ها کمتر وجود دارد و آنها معمولا صدایی شبیه جیک‌جیک از خود تولید می‌کنند. اگر قفس آنها را خارج از منزل یا در بالکن آپارتمان قرار دهید مشاهده خواهید کرد که سعی می‌کنند با گنجشک‌ها ارتباط برقرار کنند.

تولیدمثل: نگه‌داری از آنها به‌حدی ساده است که کافی است یک جفت فنچ را با مقداری آب و غذا و یک لانه کوچک تنها بگذارید و شاهد تولیدمثل و ازدیاد آنها باشید. فنچ‌های زبرا با رسیدن به سن 8-10 ماهگی به بلوغ می‌رسند و قادر هستند تولیدمثل کنند. هر دو پرنده نر و ماده در ساختن لانه کمک می‌کنند. پرنده ماده پس از جفت‌گیری بین 3-7 تخم می‌گذارد و حدود 20 روز روی آنها می‌خوابد. جوجه‌ها با بدن برهنه و چشمان بسته به دنیا می‌آیند و توسط والدین تغذیه می‌شوند. در بین جوجه‌ها، آنهایی که سالم‌تر و قوی‌تر هستند بیشتر غذا می‌خورند و زودتر رشد می‌کنند. گاهی اوقات جابه‌جایی قفس و یا تغییر دما می‌تواند فرایند تولیدمثل را با مشکل مواجه کند.

تعیین جنسیت: فنچ‌های زبرای نر منقاری به رنگ قرمز و ماده‌ها منقارشان نارنجی رنگ می‌باشد. رنگ بدن نرها درخشان‌تر و متنوع‌تر از ماده‌ها می‌باشد. تعیین جنسیت فنچ‌های بالغ نسبتا ساده می‌باشد.
نرها دائما در حال آوازخوانی و لانه‌سازی هستند و در عوض ماده‌ها صدایی جیک‌جیک مانند دارند و رنگ بدن آنها به درخشانی نرها نیست.

مراقبت و نگه‌داری

نگه‌داری آسان از آنها سبب می‌شود اولین پیشنهاد برای مبتدیان تلقی شوند. فرایند تولیدمثل و زادآوری در آنها به‌آسانی صورت می‌گیرد و همین سبب شده تا به وفور در پرنده‌فروشی‌ها یافت شوند.
اگرچه به واسطه جثه کوچک، آنها نیاز به قفس بزرگی ندارند ولی اگر فضای کافی در اختیار دارید برایشان فضای بزرگی مهیا کنید تا در آن آزادانه پرواز کنند و لانه بسازند. لانه‌سازی یکی از عادات فنچ‌های نر می‌باشد و هنگامی که قصد جلب توجه جنس ماده را داشته باشند، شروع به لانه‌سازی می‌کنند. مهارت آنها در لانه‌سازی بسیار بالا می‌باشد و تقریبا از هر وسیله‌ای که در دسترسشان باشد برای این منظور استفاده می‌کنند. استفاده از لانه‌هاي پلاستیکی توصیه نمی‌شود، تا حد امکان سعی کنید یک فضای چوبی در اختیارشان بگذارید تا خودشان آن ‌را برای تخم‌گذاری و پرورش جوجه‌ها آماده کنند. شاخ و برگ درختان، تکه‌های چوب سبک و باریک، کاغذ خرد شده و یا حتی الیاف بالشت نیز می‌توانید برایشان بگذارید. البته استفاده از الیاف آن‌چنان توصیه نمی‌شود چون امکان دارد توسط پرنده خورده شود و سبب خفگی آنها بشود.
فنچ‌های زبرا علاقه‌ای به دستی شدن ندارند. آنها نسبت به طوطی‌ها، آموزش‌پذیری بسیار کمتری دارند. در صورتی که قصد دارید فنچ شما دستی باشد، باید از کودکی به او آموزش بدهید و از دست شما غذا بخورد که این کار توصیه نمی‌شود. فنچ‌ها رفتاری مشابه گنجشک‌ها از خود نشان می‌دهند و در کنار شما شاد و سرزنده می‌باشند. هرگز سعی نکنید با کوتاه کردن پرها او را مجبور به بازی با خود در خارج از قفس بکنید، استرس و اضطراب می‌تواند سبب مرگ فنچ‌ها بشود.
در صورتی که ساعات طولانی از روز را بیرون منزل می‌گذرانید بهتر است از 2-5 فنچ در قفس نگهداری کنید تا با هم بازی کنند و سرگرم شوند در غیر این صورت یک جفت از آنها نیز می‌توانند خواسته‌های شما را برآورده کنند.
اگرچه فنچ‌های زبرا با دیگر انواع فنچ‌ها روابط دوستانه‌ای دارند اما به‌ندرت دستی می‌شوند و با انسان رابطه دوستانه‌ای برقرار می‌کنند، این به این معنی نیست که از بودن در کنار شما لذت نمی‌برند و یا شما را اذیت می‌کنند، برعکس شما از بودن آنها انرژی می‌گیرید و لذت می‌برید. منظور این است که نباید انتظارات خود از طوطی‌ها را با آنها مقایسه کنید زیرا خصوصیات کاملا متفاوتی با پرنده‌های بزرگ دارند.
قفس آنها باید طول بیشتری نسبت به ارتفاع و یا عمق داشته باشد تا آزادانه پرواز افقی داشته باشند. برای آنها نشیمنگاه‌های متعدد فراهم کنید تا روی آن‌ها استراحت کنند، البته دقت کنید که مانع از پرواز آنها نشوند.
می‌توانید در قفس از نردبان‌های چوبی یا آویزهای مختلف به‌منظور سرگرمی استفاده کنید ولی فضای قفس را زیاد شلوغ نکنید. قفس را در نقطه‌ای کم‌رفت‌و‌آمد و امن در منزل قرار دهید. قفس باید به‌دور از نور مستقیم خورشید و یا باد باشد.
چنانچه در منزل از سگ و گربه نگه‌داری می‌کنید بسیار مراقب فنچ‌هایتان باشید. ترس ناشی از برخورد با آنها می‌تواند سبب سکته و مرگ بشود.
آنها علاقه زیادی به آب بازی و حمام دارند. یک ظرف کوچک را با آب ولرم هم‌دمای محیط در قفس قرار دهید تا خود را در آن حمام کنند. پس از اتمام فرآیند، ظرف را خارج کرده و به‌خوبی شستشو دهید. پس از حمام قفس را در محیطی گرم قرار دهید تا خود را خشک کنند و سرما نخورند.
اگرچه فنچ‌ها در طول روز نیاز به تمرین و پرواز در خارج از قفس ندارند اما بسیار فعال و پر‌جنب‌و‌جوش هستند و بدون شما نیز این نیاز خود را رفع می‌کنند. شما تنها لازم است سایز قفس را به‌درستی انتخاب کنید تا آزادانه فعالیت کنند.

تغذیه: به منظور تغذیه آنها می‌توانید از پلیت‌های آماده، دانه ارزن، برنج و سیب‌زمینی پخته، برش‌ها کوچک میوه و سبزیجات به‌صورت خام و پخته شده استفاده کنید. تخم‌مرغ پخته نیز از غذاهای محبوب آنهاست ولی نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند. آنها در طول روز آب فراوان می‌نوشند، ظرف آب آنها را روزانه نظافت کرده و در محل مناسبی برایشان تعبیه کنید.
کاهو، کلم، سبزی‌های تازه، هویج رنده شده، انواع بری‌ها، تکه‌های میوه تازه اعم از سیب و پرتقال و خیار نیز مورد علاقه آنها می‌باشد. دقت کنید که استفاده بیش از حد از میوه و سبزی سبب بروز اسهال مي‌شود. در طول روز به آنها در دو وعده اصلی و در ساعات مشخص غذا بدهید و غذای اضافی را از قفس خارج کنید، فنچ‌ها مستعد چاقی و اضافه وزن هستند.
ظرف غذای آنها را طوری در قفس قرار دهید که دسترسی آسان داشته ‌باشد. از آنجا که جنب‌و‌جوش فراوان دارند نباید ظرف غذا و یا آب در مسیر رفت‌و‌آمدشان باشد زیرا در غیر این صورت مستعد انواع آلودگی‌ها می‌باشد.

بیماری‌ها: فنچ‌های زبرا نسبت به عفونت‌های تنفسی بسیار مستعد می‌باشند. فضای نگه‌داری آنها باید هر 2-3 روز به‌طور کلی نظافت شود. قفس آنها نباید در مکان‌های پررفت‌وآمد و در معرض گرد‌و‌غبار قرار گیرد که در این صورت دچار مشکلات تنفسی خواهند شد. رشد بیش از حد منقار و ناخن در فنچ‌ها شایع می‌باشد، سعی کنید در قفس از تکه‌های چوب و یا کف دریا استفاده کنید تا منقار خود را به آن کشیده و از رشد بیش از حد جلوگیری شود. فنچ‌ها نسبت به کاهش ویتامین‌ها نیز حساس هستند و اگر تغذیه آنها مناسب نباشد دچار ضعف و بی‌حالی و همچنین مستعد انواع بیماری‌ها می‌شوند. یکی از مشکلات رایج فنچ‌ها، عفونت‌های قارچی می‌باشند که پرها و پاها را درگیر می‌کند و باید به‌سرعت زیر نظر دامپزشک مداوا گردند. نشانه‌های این بیماری لکه‌های سفید رنگ اطراف منقار و روی پرها می‌باشد. پوسته پوسته شدن پوست پاها نیز می‌تواند نشانه بیماری باشد.

منابع

pethc.ir
lafeber.com
wikihow.com
thesprucepets.com

گردآورنده: فرزین کاظمی لیف شاگرد